Του Κωνσταντίνου Γκράβα Ο δρόμος της αλήθειας στην πολιτική, όπως και στη ζωή, δεν είναι ούτε εύκολος ούτε στρωμένος με ροδοπέταλ...
Του Κωνσταντίνου Γκράβα
Ο δρόμος της αλήθειας στην πολιτική, όπως και στη ζωή, δεν είναι ούτε εύκολος ούτε στρωμένος με ροδοπέταλα. Κι αν η αλήθεια είναι συστατικό στοιχείο της ηθικής, δεν είναι τυχαίο ότι οι "ηθικοί πολιτικοί" ξεχωρίζουν διαχρονικά από τους "πολιτικούς ηθικολόγους" (πολιτικάντηδες της εποχής) σαν τη μύγα μέσα στο γάλα. Κατά την καντιανή θεώρηση, οι πρώτοι εργάζονται για την εξέλιξη μέσα από τις μεταρρυθμίσεις ενώ οι δεύτεροι ομνύουν είτε στον συντηρητισμό είτε στην επανάσταση.Παίρνοντας ως χρονική αφετηρία το αντικειμενικό ορόσημο που αφορά την είσοδο της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, θα δούμε ότι το εγχώριο πολιτικό σύστημα διατύπωσε διαδοχικές αφηγήσεις για την επόμενη ημέρα της χώρας στο νέο διεθνές πολιτικοοικονομικό περιβάλλον. Ας θυμηθούμε επιγραμματικά τα τρία κεντρικά πολιτικά αφηγήματα μέχρι την περίοδο των μνημονίων.
Πρώτον, η "χάρτα για την πραγματική σύγκλιση" ως οιονεί κοινωνικό συμβόλαιο που προέτασσε το ζήτημα της πραγματικής -μετά την ονομαστική, η οποία επισφραγίσθηκε με την ένταξη της χώρας στο ευρώ- σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεύτερον, η "επανίδρυση του κράτους" που θα έθετε τις βάσεις για κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη, για διαφάνεια και νομιμότητα.
Τρίτον, η "μεσογειακή διατροφή" και η "πράσινη ανάπτυξη" που θα οδηγούσαν τη χώρα σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, τι ειρωνεία, παραμονές της -πολυεπίπεδης, όχι μόνον οικονομικής- χρεοκοπίας της. Και τα τρία αφηγήματα απεδείχθησαν δυστυχώς παραμύθια.
Και το χειρότερο; Όσο ανεπαρκές στάθηκε το πολιτικό σύστημα να παρακολουθήσει τις διεθνείς εξελίξεις και να θωρακίσει τη χώρα υπηρετώντας το μακροχρόνιο κοινό καλό αντί να εξυπηρετεί το μυωπικό μικροκομματικό συμφέρον, άλλο τόσο αδύναμο βρέθηκε μετά το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης να διαχειρισθεί με ρεαλισμό το εκ των πραγμάτων διεθνοποιημένο πρόβλημα διατυπώνοντας ένα εθνικό υπερκομματικό αφήγημα.
Πώς θα ξεκινούσε άραγε ένα τέτοιο αφήγημα;
Κατ’ αρχάς με τις λέξεις "μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα", κατά τη ρήση του Winston Churchill στο περίφημο διάγγελμα με το οποίο προετοίμαζε τον βρετανικό λαό για τον μακρύ δρόμο του πολέμου. Από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι και σήμερα, καθώς ούτε η κυβέρνηση ούτε η αντιπολίτευση αφουγκράστηκαν το πραγματιστικό αφήγημα της "νομισματικής ειρήνης στην Ευρωζώνη", η αντίληψη περί του ευρωπαϊκού στο εγχώριο πολιτικό σύστημα παρέμεινε ελαφρώς θεολογική.
Για παράδειγμα, η διελκυστίνδα μεταξύ "καλών" και "κακών" Ευρωπαίων εταίρων ή "καλού" και "κακού" Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου λάμβανε αναλόγως με την περίσταση χαρακτηριστικά επικοινωνιακού εκκρεμούς. Αλλά και εντός των τειχών, στον αδίκως μακρύ δρόμο των τριών μνημονίων, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν άδραξαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια λειτουργική και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
Διατήρησαν το σπάταλο πελατειακό κράτος αφήνοντας για παράδειγμα άθικτους μέχρι και σήμερα τους άχρηστους θύλακες αναποτελεσματικότητας που υπάρχουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, προφανώς επειδή υπάρχουν στα ακριβοπληρωμένα διοικητικά τους συμβούλια διορισμένοι από δικά τους κομματικά ρουσφέτια. Πρόκειται για φορείς, το κλείσιμο των οποίων είχε προαναγγείλει από το 2010 και το πρώτο μνημόνιο ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Αντιθέτως με άνεση ψηφίσθηκαν και κόπηκαν δραματικά οριζοντίως, δηλαδή εξ ορισμού με άδικο τρόπο, μισθοί και συντάξεις σε μεσαία και κατώτερα στρώματα.
Το συμπέρασμα κοιτώντας πίσω είναι απογοητευτικό... Αλίμονο όμως αν η διαδρομή στο παρελθόν δέσμευε μοιραία στον ίδιο μονόδρομο και το μέλλον... Ο δρόμος της αλήθειας είναι δύσκολος αλλά όχι ουτοπικός. Η χώρα για να βαδίσει εμπρός χρειάζεται μια συλλογική ηγεσία ριζοσπαστικού πραγματισμού. Γιατί, επιστρέφοντας στην καντιανή αντίληψη, η εξέλιξη (evolution) έρχεται πάντοτε "από τα πάνω" ενώ η επανάσταση (r-evolution), "από τα κάτω"...
* Ο κ. Κωνσταντίνος Γκράβας είναι οικονομολόγος - αναλυτής διεθνών αγορών, επισκέπτης καθηγητής στη Σχολή Διοικήσεως και Επιτελών (ΣΔΙΕΠ/ΠΑ) της Πολεμικής Αεροπορίας.
www.capital.gr
