Το Γούμερο βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του όρους Φολόη και σε απόσταση 20 χλμ από την Ολυμπία. Ανατολικά του χωριού βρίσκεται το...
Το Γούμερο βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του όρους Φολόη και σε απόσταση 20 χλμ από την Ολυμπία.
Ανατολικά του χωριού βρίσκεται το κάστρο σε υψόμετρο 617 μέτρα με ένα χιλιόμετρο μήκος από Βορρά προς Νότο και πλάτος 50 έως 70 μέτρα. Είναι ένα φυσικό κάστρο καθώς περιμετρικά περιβάλλεται από απότομους βράχους με πρωτοφανή εντερίσματα και μοναδικά γεωλογικά και φυσικά φαινόμενα, γι αυτό άλλωστε έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως μνημείο απείρου κάλλους και φυσικής ομορφιάς.
Σύμφωνα με την μυθολογία στο κάστρο τοποθετήθηκε η έδρα του βασιλιά των Κενταύρων του Φόλου. Εκεί άκμασε κατά την μυκηναϊκή εποχή η πανάρχαιη πόλη της Πισάτιδος "Το Αλύσιον" και ήταν μάλιστα από τις πιο σπουδαίες πόλεις της.
Ο Όμηρος την αναφέρει ως "Αλύσια Καλλονή". Έπειτα την περιοχή διαδέχτηκαν οι Δωριείς-Αχαιοί [μετά το 1100 π.Χ. έως και το 900 π.Χ.] και αυτό φαίνεται από τα υπάρχοντα θεμέλια αρχαίων ναών Δωρικού ρυθμού. Υπήρχε ο ναός της Ήρας και της Άρτεμης όπου πάνω σε αυτούς, κατά τα βυζαντινά χρόνια, χτίστηκαν αντίστοιχα ο Ναός της Αγίας Κυριακής και ο Ναός της Αναλήψεως. Τον 3ο και 8ο αιώνα π.Χ. άνθισε ο βυζαντινός πολιτισμός.
Το φαράγγι είναι μεγάλης ομορφιάς και κρίνεται βατό καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Στη διαδρομή συναντάμε το Καλντερίμι όπου σύμφωνα με την παράδοση είναι τμήμα της Ιεράς οδο΄τυ Ήλιδας-Ολυμπίας από την οποία περνούσαν οι αθλητές που λάμβαναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Το φαράγγι, που αρχίζει από το Γούμερο και καταλήγει σε αυτό, είναι ένα ημικύκλιο. Περνάει από το σπήλαιο [Ασκητή] το οποίο σπήλαιο προσφερόταν για την λειτουργία αρχαίου μαντείου ή για την λατρεία χθόνιας και υποχθόνιας θεότητας. Στο μαντείο αυτό προέβαιναν σε λατρείες και θυσίες οι αθλητές κατά τη διαδρομή προς την Ολυμπία, προκειμένου να λάβουν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Στη σπήλαιο αυτό που ήταν αρχαίο μαντείο κτίστηκε η Μονή Ασκητή που γιορτάζει στις 31 Αυγούστου, της Τίμιας Ζώνης. Χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο βυζαντινά μνημεία. Το όνομά του το πήρε από κάποιον όπου ασκήτεψε στην περιοχή. Κανένας δεν γνωρίζει το όνομά του, την ηλικία του και τον τόπο καταγωγής του. Είναι γνωστό πάντως ότι σε αυτή την περιοχή έζησε σαν αγρίμι μισόγυμνος τρώγοντας ότι έβρισκε στο κρύο και στη ζέστη ως την ημέρα που ένας κυνηγός νομ΄'ιζοντάς τον ως θήραμα τον πυροβόλησε. Το μέρος που τραυματισμένος σύρθηκε και πέθανε είναι το πηγάδι που βρίσκεται μέσα στο ναό και που τώρα αναβλύζει αγιασμένο νερό. Όταν τον βρήκαν ακολουθώντας τις σταγόνες από το αίμα του, κρατούσε στα χέρια του ένα εικόνισμα της Παναγίας.
Η Ιερά Μονή Ασκητή βρίσκεται τρία χιλιόμετρα από το Γούμερο μέσα σε φαράγγι μήκους ενός χιλιομέτρου και βάθους 100 μέτρων, όπου ο επισκέπτης μεταβαίνει από ένα κυκλικό πέτρινο καλντερίμι.
Μετά την Ιερά Μονή Ασκητή συναντάμε τις τέσσερις αρχαίες ελιές εκ των οποίων η μία έχει 15,50 και η άλλη 14,50 μέτρα περίμετρο η ηλικία των οποίων φτάνει μέχρι τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Με τα κλαδιά από αυτές τις ελιές έφτιαχναν τα στεφάνια των Ολυμπιονικών.
Σύμφωνα με την μυθολογία ο μυθικός Κουρήτης Ηρακλής είχε φέρει αγριελιά "Κότινον" και την φύτεψε για πρώτη φορά στην Ολυμπία. Επίσης, σύμφωνα με τον μύθο ο Κρητικός Ηρακλής είχε 4 αδέλφια, τον Παιωναίο, τον Εμμίδη, τον Ιάσιο και τον Ιδα. Ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός και κάποια μέρα ένα αστείο τους πήγε στην Ολυμπία για να τρέξουν. Ήταν, όπως λέγεται, ο πρώτος αγώνας δρόμου που έγινε στον κόσμο.
Ο Ηρακλής στεφάνωσε το νικητή με ένα κλαδί ελιάς, από την ελιά που είχε φυτέψει εκεί. Ο Κότινος, τελικά, καθιερώθηκε ως έπαθλο στους Ολυμπιακούς Αγώνες από τον Ίφιτο ύστερα από χρησμό του μαντείου των Δελφών.
