Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα γνώρισε πολλούς τυράννους. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, Πλάτωνας, παρουσίαζε με θλίψη και ...
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα γνώρισε πολλούς τυράννους. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, Πλάτωνας, παρουσίαζε με θλίψη και οργή το άσχημο πρόσωπο της τυραννίας. Αλλά ο ίδιος δεν πίστευε και στην δημοκρατία, για την οποία έλεγε ότι εκφυλίζεται σταδιακά σε τυραννία.
Ο Πλάτωνας πίστευε ότι δημοκρατία σημαίνει αναρχία στην κοινωνική ζωή.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο ίδιος είχε στραφεί κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος λόγω του θανάτου του δασκάλου του Σωκράτη, άνθρωπο που δεν του άξιζε ο θάνατος, και ότι είχαν δολοφονηθεί οι αριστοκράτες συγγενείς του, Κριτίας και Χαρμίδης, δύο από τους τριάκοντα τυράννους που η Σπάρτη είχε επιλέξει να κυβερνήσουν την Αθήνα μετά την ήττα της στη μάχη των Συρακουσών.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, υποστήριζε πως η λέξη «δημοκρατία», όπως και άλλες λέξεις, έχει υποστεί τρομερή εκπόρνευση.
Ο όρος «δημοκρατία», επινοήθηκε τον 5ο π.Χ. αιώνα και χρησιμοποιήθηκε ως αντιδιαστολή στα άλλα τρία πολιτεύματα: τη μοναρχία, την ολιγαρχία και την αριστοκρατία. Στην σύγχρονη εποχή, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα αντιμετωπίζουν την δημοκρατία με ιδιαίτερο περιφρονητικό τρόπο θεωρώντας την ως μια κατάσταση αναρχίας, ανασφάλειας, έλλειψη οργάνωσης και ισχυρής πολιτικής θέλησης, έλλειψης ορθολογισμού κ.λ.π.
Η δημοκρατία δέχεται επίθεση από τις θέσεις του ολοκληρωτισμού -μια επίθεση που σε πολλές περιπτώσεις είναι αβάσιμη. Σαφέστατα το δημοκρατικό σύστημα έχει μια σειρά από ελαττώματα και τα ξεχωριστά προβλήματα των δημοκρατικών κοινωνιών χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα σοβαρά. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ δήλωνε πως μεταξύ όλων των κακών πολιτικών συστημάτων η δημοκρατία είναι το καλύτερο γι' αυτό και πρέπει να προτιμάται από τα υπόλοιπα.
Οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης οι οποίες πέρασαν από τον ολοκληρωτισμό στην δημοκρατία αντιμετώπισαν μια ραγδαία αυξανόμενη εγκληματικότητα. Μια εγκληματικότητα που όμως χαρακτηρίζει και πολλές από τις σύγχρονες, δημοκρατικές κοινωνίες όπου η ανισότητα ολοένα και μεγαλώνει, όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα.
Είναι αλήθεια πως η δημοκρατία δεν μπορεί να εκδηλώνει την οποιαδήποτε ανοχή σε τέτοια φαινόμενα, αλλά τα οποία στο όνομα αρχών και θεμελιακών αξιών της επιβάλλονται ως ένας κακός ιδιόμορφος φόρος της ανθρώπινης φύσης και κοινωνίας, ένας φόρος για τον ατελή χαρακτήρα της δημοκρατίας. Και λογικά πλέον μπαίνει το ερώτημα των ορίων της δημοκρατίας. Ένα ερώτημα που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει επιπόλαια, διότι πρόκειται για λεπτό και δύσκολο.
Ο Πλάτωνας ταύτιζε την δημοκρατία με την αναρχία στη βάση ότι κάθε μέλος της κοινωνίας καθοδηγείται από τα προσωπικά του συμφέροντα και ανάγκες. Οι ανθρώπινες πράξεις που στηρίζονται σε αυτή την εντύπωση αναπόφευκτα χαρακτηρίζονται από ένα πνεύμα ασυδοσίας. Όμως από την εποχή που ο Πλάτων εξέφραζε τις απόψεις του μέχρι σήμερα αναρίθμητες σελίδες έχουν γραφτεί για την δημοκρατία. Δημοκρατίες κατέρρευσαν και άλλες αναγεννήθηκαν από την τέφρα.
Ο Γκιόρι Φοτέφ, στο βιβλίο του "Κοινωνία των Πολιτών", γράφει τα εξής:
"Στον πυρήνα της σύγχρονης δημοκρατίας βρίσκεται η κοινωνία των πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες δεν μπορούν να αναχθούν στο επίπεδο των αφηρημένων ατόμων. Αυτή καθαυτή η συσσωρευμένη κοινωνικ΄και πολιτισμική εμπειρία, καθορίζει τους κανόνες της ατομικής και ομαδικής συμπεριφοράς.
Η θέση της προσωπικότητας ή της ομάδας στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών είναι ενεργητική, ο καθένας δηλαδή είναι σε θέση να σκέφτεται με τον δικό του τρόπο, με το δικό του κεφάλι. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της δημοκρατικής κοινωνίας. Η σκέψη ολόκληρης της κοινωνίας υπερέχει πάντοτε της σκέψης ξεχωριστών ανθρώπων, όσο μεγαλοφυείς κι αν είναι αυτοί".
Η δημοκρατική κοινωνία εγγυάται την ελευθερία της σκέψης, του λόγου, του τύπου, των εκδόσεων, της κουλτούρας, της συνείδησης της θρησκείας κ.λ.π. Αυτό, όμως, από μόνο του, μπορεί να οδηγήσει στο χάος. Η σφαίρα του πολιτισμού και του πνεύματος διαπερνάται από ειδικούς εσωτερικούς κανονισμούς. Στην ελεύθερη πάλη των ιδεών, γνωμών, αξιών, οι άνθρωποι και οι κοινωνικές ομάδες δοκιμάζουν τις οπτικές τους γωνίες, αναπτύσσουν και εμπλουτίζουν τα επιχειρήματά τους, ή δέχονται τα επιχειρήματα άλλων. Στη βάση των αναγκών, συμφερόντων ή αντιλήψεών τους, οι άνθρωποι διατηρούν το δικαίωμα της συλλογικής δράσης. Αυτή καθορίζει τις κοινωνικές τους πράξεις, δίνοντάς τους την δυνατότητα να υλοποιήσουν τα συμφέροντά τους, να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους και να βρουν την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και πολιτών..."
Αλλά οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα συνδέονται με υποχρεώσεις και υπευθυνότητες όσων τα ασκούν. Έτσι, μια δημοκρατική κοινωνία επιβάλλεται να επεξεργάζεται μηχανισμούς ελέγχου και αυτοελέγχου.
Υπάρχει μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της δημοκρατίας και των υπολοίπων πολιτικών συστημάτων, η οποία τίθεται από τις ίδιες τις αρχές και τις αξίες της. Τα όρια της δημοκρατίας παραβιάζονται εκεί όπου αμφισβητούνται οι δημοκρατικές αρχές και αξίες. Πέρα από αυτά τα όρια βρίσκονται οι ιδέες, οι πράξεις και οι συμπεριφορές του μισανθρωπισμού, οι οποίες απειλούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του πολίτη και οι οποίες περιέχουν εγκληματικό χαρακτήρα.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Ντε Μπενουά υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο μέτρο της δημοκρατίας είναι ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών της. Η δημοκρατία θεμελιώνεται στη βάση ότι κάθε άτομο είναι αυτόνομο κι έχει ίσα δικαιώματα στη ζωή, στην ελευθερία, στην ευτυχία και σε όλα τα υπόλοιπα θεμελιώδη αγαθά.
Πέρα από τα όρια της δημοκρατίας υπάρχει η βία. Ο εγκληματίας πηγαίνει στη φυλακή, όμως στις δημοκρατικές κοινωνίες το κράτος δεν κάνει επίδειξη δύναμης εναντίον του. Τον στέλνει φυλακή για να απαλλαγεί η κοινωνία από το κακό αλλά και ο ίδιος ο παραβάτης να επιστρέψει στην κοινωνία εξαγνισμένος.
Βέβαια, κάθε άλλο παρά αυτό γίνεται στην Ελλάδα, όπου ένας εγκληματίας που φυλακίζεται επιστρέφει σε μια κοινωνία χειρότερος από πριν, στις περισσότερες περιπτώσεις, αφού στα σωφρονιστικά ιδρύματα δεν υπάρχουν οι προυποθέσεις εξαγνισμού. Κι αυτό είναι ένα ιδιαίτερο σοβαρό πρόβλημα μιας χώρας η οποία γέννησε την δημοκρατία και την μεταλαμπάδευσε σε ολόκληρο τον κόσμο.
Πρόκειται για ένα από τα πολλά προβλήματα που έχει και που δυστυχώς δεν φαίνεται ικανή να λάβει μέτρα για την αποτελεσματική τους επίλυση.
