Γραφικό χωριό του εύφορου κάμπου του Πύργου, το οποίο είναι κτισμένο σε υψόμετρο σαράντα μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, κλεισμέν...
Γραφικό χωριό του εύφορου κάμπου του Πύργου, το οποίο είναι κτισμένο σε υψόμετρο σαράντα μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, κλεισμένο από καταπράσινους λόφους με ψηλότερο αυτόν που βρίσκεται το κάστρο του προφήτη Ηλία.
Βρίσκεται 4,5 χλμ ανατολικά της Ηλειακής πρωτεύουσας, στο δρόμο Πύργου-Ολυμπίας.
Η ίδρυσή της τοποθετείται στους υστεροβυζαντινούς χρόνους. Πήρε την ονομασία της από τα κτήματα που είχε στην περιοχή η κυρά κάποιου γαιοκτήμονα Βαρβάση [Βαρβάσαινα ή Μπαρμπάσαινα]. Ωστόσο ήταν κατοικημένη από τα προϊστορικά χρόνια, όπως προκύπτει από αντικείμενα που βρέθηκαν κατά καιρούς, όπως η Λέαινα Βαρβάσαινα [4 χλμ βόρεια του χωριού βρέθηκε το άγαλμα μιας λέαινας την ώρα που κατασπαράζει ένα κριάρι, η οποία ήταν ακρωτηριασμένη στην ουρά και τα άκρα των σιαγόνων], που βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της αρχαίας Ολυμπίας, τάφους, κεραμίδια και ερείπια.
Στην ακμή της Πισάτιδας στους λόφους της Βαρβάσαινας ήταν κτισμένη μία από τις οκτώ πόλεις της, ίσως το Κινύσιο. Στην κορυφή βουνού που καλείται Άγιος Ηλίας και σε υψόμετρο 334 μ., βορειοδυτικά της Βαρβάσαινας και βορειοανατολικά του Κολιρίου βρίσκονται ερείπια χριστιανικού ναού του προφήτη Ηλία. Κοντά στο ναό βρέθηκαν θεμέλια αρχαίου οικοδομήματος 8 επί 5 μέτρων και άλλα σημεία αρχαίας πόλης. Στο χαμηλότερο βουνό προς τα βορειοανατολικά βρίσκονται ερείπια του ναού των Αγίων Θεοδώρων.
Στην περίοδο της τουρκοκρατίας υπήρξε χωριό-τσιφλίκι του Σείτ Αγά και υπαγόταν στον Καζά του Λάλα. Στην τοποθεσία του σημερινού ναού του Αγίου Αθανασίου υπήρχε το κονάκι του Αγά και αποθήκες, επειδή η μετακομιδή ήταν δύσκολη και χρειάζονταν αποθήκες σε ενδιάμεσους σταθμούς.
Από την Βαρβάσαινα κατάγονταν πολλοί αγωνιστές του 1821, αρκετοί εκ των οποίων είχαν μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία, όπως ο Αθανάσιος Ζήσιμος, πρόκριτος που διετέλεσε γραμματέας του Νέγρη και του Μαυροκορδάτου, ο Αναγνώστης Ζήσιμος μπουλουκτσής αρχηγό;ς δικής του ομάδας πολεμιστών, ο Παναγιώτης Τρεμπέλας, ο Βασίλης Καραγιάννης, ο Φωτεινός Νικολόπουλος που αποκεφαλίστηκε το 1826 από φελάχους του Ιμπραήμ.
Το χωριό γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση, όπως μαρτυρούν ακόμα και σήμερα τα διώροφα και τριώροφα αρχοντικά, όταν τα εύφορα κτήματα των Λαλαίων αγάδων δόθηκαν μετά την Επανάσταση στους Βαρβασαινέους που επιδόθηκαν στη συστηματική καλλιέργεια σταφίδας, αμπελιών και ελιάς. Οι Βαρβασαινέοι πρωτοστάτησαν σε συλλαλητήρια το 1903 για το σρταφιδικό ζήτημα που στάθηκαν αφορμή να πέσει η τότε κυβέρνηση Θεοτόκη.
Γνωστό έγινε το χωριό σε όλο τον Μοριά από το δημοτικό τραγούδι του Τριτσιμπίδα που εξιστορεί την πραγματική ιστορία μιας περιώνυμης για την ομορφιά της τουρκοπούλας, της Μπεφιγέ, θύμα μιας βεντέτας με τον Σείτ Αγά στο Λάλα και που μετά την απελευθέρωση την βάπτισαν Χριστιανή και ως Μαριωρή παντρεύτηκε τον Ιωάννη Αναγνωστόπουλο έμπορο στην Κωνσταντινούπολη από το χωριό Δούκα, γνωστό και ως Τριτσιμπίδα.
