Της Στέλλας Παναγοπούλου Πολιτισμολόγος ΕΑΠ Η θεσμοποίηση της προστασίας του παιδιού σε διεθνές επίπεδο συνδέεται με τον οικου...
Της Στέλλας Παναγοπούλου
Πολιτισμολόγος ΕΑΠ
Η θεσμοποίηση της προστασίας του παιδιού σε διεθνές επίπεδο συνδέεται με τον οικουμενικό χαρακτήρα, αλλά και την ευρύτητα των στόχων της Κοινωνίας των Εθνών(1919-1920). Μετά τις φρικαλεότητες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου(1914-1918), με αφορμή την ευαισθητοποίηση λόγω των τραγικής μοίρας εκατομμυρίων παιδιών θυμάτων του, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία μηχανισμών διεθνούς προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού.
Στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής ιδρύθηκε ειδική Επιτροπή για το Συμφέρον του Παιδιού, του οποίου η διασφάλιση διακηρύχθηκε από τον τότε Πρόεδρο της Κτε ως ένας από τους κεντρικούς στόχους της, ήδη από το 1920. Στα πλαίσια της Κτε υιοθετήθηκε η περίφημη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του παιδιού, έμπνευση της Eglantyne Job, που αποτελεί την πρώτη γενικού χαρακτήρα Διεθνή πράξη αφιερωμένη αποκλειστικά στην προστασία του παιδιού. Αυτό σήμαινε προώθηση των δημοκρατικών κοινωνικών δομών και συνδέθηκε με τον εκδημοκρατισμό του μεταπολεμικού κόσμου, οπότε η δημοκρατία επέτρεπε στην οικογένεια και στην οικιακή ζωή να γίνουν αντικείμενο πολιτικών συζητήσεων και αντιπαραθέσεων.
Στη Διακήρυξη της Γενεύης του 1924 για πρώτη φορά γίνεται ειδικά λόγος για δικαιώματα του παιδιού, ήδη στον τίτλο της με έμφαση στα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα του παιδιού. Είναι χαρακτηριστικό πως οι νόμοι αυτής της εποχής (19ου αιώνα) στο δυτικό κόσμο είτε είναι πράξεις προστασίας του παιδιού, με έμφαση στον κοινωνικό έλεγχο, είτε πράξεις σχετικά με την υποχρεωτική του εκπαίδευση, σχετιζόμενες με την κοινωνικοποίηση του.
Οι νόμοι αυτοί απομονώνουν το παιδί από την υπόλοιπη κοινωνία και το τοποθετούν σε ένα διαφορετικό δικό του κόσμο, δημιουργείται ένα moratorium, εντός του οποίου το παιδί πρέπει να μείνει, να περιμένει, να μάθει και έτσι να προετοιμαστεί για την αληθινή ζωή. Σταδιακά παύει να αποτελεί περιουσιακό στοιχείο των γονιών του για να μετατραπεί σε περιουσία της κοινωνίας, με σκοπό τη δημιουργία μίας ιδανικής μελλοντικής κοινωνίας.
Στη διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, 20 Νοεμβρίου του 1959, κωδικοποιείται η αρχή που αποτελεί Grundnorm, κατά κελσενική ορολογία, για το χώρο της προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού, δηλαδή της ειδικής προστασίας για το παιδί.
Συγκεκριμένα, η αρχή της ειδικής προστασίας εξειδικεύεται και συμπληρώνεται στη δεύτερη εκτελεστικού χαρακτήρα αρχή του διακηρυκτικού κειμένου του 1959 με τη ρητή αναφορά πως το παιδί πρέπει να απολαμβάνει ειδικής προστασίας και να του παραχωρούνται κατ εφαρμογή νόμων ή με άλλα μέσα οι διευκολύνσεις προκειμένου να είναι σε θέση να αναπτύσσεται με τρόπο υγιή, αξιοπρεπή και φυσιολογικό σε επίπεδο φυσικής ανάπτυξης, πνευματικό, ηθικό, διανοητικό και κοινωνικό.
Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989, τέθηκε σε ισχύ στις 20 Σεπτεμβρίου του 1990 και κυρώθηκε στην Ελλάδα με τον Ν.2101|1992 αποτελεί το σημαντικότερο, σε διεθνές επίπεδο, αφιερωμένο αποκλειστικά στα δεικαιώματα του παιδιού, κείμενο. Στη σύμβαση το παιδί αναγνωρίζεται ως φορέας αστικών, πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων.
Η Σύμβαση απαρτίζεται από το προοίμιο και 54 άρθρα. Τα πρώτα είναι αφιερωμένα κυρίως στα δικαιώματα του παιδιού, οικονομικά κοινωνικά αστικά και πολιτικά. Αρχικά άρθρα 1-41 δίνεται ο ορισμός του παιδιού και καταγράφονται οι λεγόμενες υπέρτερες αξίες της Σύμβασης, δηλαδη το άρθρο 3 το συμφέρον του παιδιού, το 2 η αρχή της μη διάκρισης, το 6 το δικαίωμα του παιδιού στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη του, το 12 στο δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της γνώμης του παιδιού.
Στο άρθρο 15 κατοχυρώνεται το δικαίωμα συλλογικής δράσης, ενώ ο σεβασμός στην ιδιωτική ζωή του παιδιού κατοχυρώνεται στο άρθρο 16 της σύμβασης. Αυτό έγκειται στην προστασία της ιδιωτικής σφαίρας του παιδιού όχι μόνο από τις αυθαίρετες και παράνομες επεμβάσεις, που επέρχονται από το κράτος(16 παρ.1), αλλά και από τρίτους, ιδιώτες(16 παρ.2), έναντι των οποίων το παιδί δικαιούται να προστατεύται από το νόμο.
Περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τη σύμβαση στα παρακάτω site http://www.0-18.gr/gia-megaloys/dsdphttps://www.unicef.gr/convention
