• Το βραβείο Νόμπελ είναι σαν ένα χρυσό κλειδί. Ο χρυσός του έχει αξία από μόνος του. Η πραγματική του, όμως αξία για το νομπελίστα είν...
Χειμώνας στη Σουηδία. Στη Στοκχόλμη ο παγερός αέρας κροταλίζει σαν μαστίγιο, ανυπόμονος για τα βαρυσήμαντα γεγονότα που θα δει σε λίγο. Οι διακοσμητές έχουν τελειώσει το φρεσκάρισμα της μεγαλοπρεπής αίθουσας συναυλιών. Σε αυτή ακριβώς την αίθουσα, καθώς η φανφάρα των σαλπίγγων θα σιγοσβήνει στον αέρα, θα απονεμηθούν τα χρυσά μετάλλια και διπλώματα στους νικητές των πιο επίζηλων βραβείων στο κόσμο, των βραβείων Νόμπελ.
Μετά τη μεγαλοπρεπή τελετή, οι βραβευμένοι με τα κομψά επίσημα ρούχα τους, θα παραστούν στο δημαρχείο και θα καταλάβουν τις θέσεις τους στο λαμπρό επίσημο δείπνο. Σε λίγο, εικόνες από τη γιορτή θα ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θεωρούν αυτό το γεγονός μια από τις μεγάλες στιγμές κάθε χρόνου. Για πολλές δεκαετίες τα βραβεία Νόμπελ έχουν τιμήσει μερικές από τις μεγαλύτερες διάνοιες της ανθρωπότητας στους τομείς της Φυσικής, της Χημείας, της Ιατρικής ή Φυσιολογίας, της Λογοτεχνίας και της Ειρήνης. Τα διατλαντικά πειράματα του Μαρκόνι με τον ασύρματο, οι ανακαλύψεις της Μαρί Κιουρί, οι επαναστατικές θεωρίες του Αϊνστάιν, η ανακάλυψη των ομάδων του ανθρώπινου αίματος και της πενικιλίνης, η επανάσταση των τρανζίστορ, η αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου γενετικού κώδικα στα κύτταρα, είναι μερικές από τις κατακτήσεις που καταγράφονται στον κατάλογο αυτό.
Τι είναι όμως αυτό που δίνει στα βραβεία Νόμπελ τέτοια υπεροχή εναντίον όλων των άλλων επιστημονικών και καλλιτεχνικών βραβείων; Είναι εν μέρει η φανταχτερή γραφική μεγαλοπρέπεια που τα συνοδεύει: βασιλικές πομπές, πλήθη που επευφημούν. Είναι εν μέρει το πέπλο του μυστηρίου που τα καλύπτει: Όλες οι αποφάσεις για την απονομή λαμβάνονται με απόλυτη μυστικότητα, ώστε η τελική επιλογή να ανακοινώνεται σε μια ατμόσφαιρα δραματικής αναμονής και έκπληξης.
Είναι τέλος, το γεγονός ότι τα βραβεία Νόμπελ δεν δίνουν μόνο δόξα αλλά και χρήμα. Όλα αυτά οφείλονται στη γενειοφόρο μεγαλοφυΐα της Σουηδίας, τον Αλφρέδο Νόμπελ που στα τέλη του 19ου αιώνα άστραψε και βρόντηξε στο διεθνές στερέωμα κερδίζοντας φήμη και πλούτη από την εφεύρεση της δυναμίτιδας.
Ο Νόμπελ, εκτός από χημικός και εφευρέτης, είχε διπλώματα ευρεσιτεχνίας για πάνω από 300 ανακαλύψεις, από το τεχνητό μετάξι μέχρι το κινηματογραφικό φιλμ. Ήταν επίσης γιατρός, είχε με πάθος ασχοληθεί με διάφορες ειρηνευτικές προσπάθειες και στον ελεύθερο χρόνο του έγραφε ποιήματα και δοκίμια. Όλα αυτά τα ενδιαφέροντά του αντικατοπτρίζονται στη παράξενη διαθήκη που δημοσιεύτηκε λίγο μετά το θάνατό του Νόμπελ το Δεκέμβριο του 1896.
Εργένης καθώς ήταν άφησε στους συγγενείς του μόλις ένα εκατομμύριο σουηδικές κορώνες. Το υπόλοιπο της περιουσίας του, 33,2 εκατομμύρια κορόνες, οι οποίες αντιστοιχούν σήμερα σε 750 εκ. κορώνες ή 32 εκ. ευρώ, άφησε την εντολή να επενδυθούν και τα έσοδά του να διατίθενται κάθε χρόνο για βραβεία σε ανθρώπους που με το έργο τους προσέφεραν τα μέγιστα στην ανθρωπότητα. Όμως, τα βραβεία δέχτηκαν αμέσως αμφισβητήσεις.
Οι συγγενείς του Νόμπελ προσπαθούσαν για περισσότερο από ένα χρόνο να κερδίσουν όλη τη περιουσία του. Και επίσης, τα φημισμένα ιδρύματα στα οποία είχε ανατεθεί η διαχείριση των βραβείων αποποιούνταν το καθήκον αυτό. Τελικά παρενέβη ο υπουργός δικαιοσύνης της Σουηδίας. Ιδρύθηκε ένα ίδρυμα Νόμπελ που ανέλαβε τη διαχείριση της περιουσίας και το 1901 τα βραβεία Νόμπελ είδαν το φως.
Οι υποψήφιοι για τα βραβεία «κοσκινίζονται» σε ολόκληρη τη διάρκεια του χρόνου. Οι αιτήσεις για υποψηφιότητες είναι χιλιάδες. Ανάμεσα στις απαντητικές επιστολές υπάρχουν και γράμματα από περίεργους τύπους.
Μια χρονιά κάποιος έστειλε στην επιτροπή των βραβείων ένα ασημένιο κύπελλο που είχε χαραγμένη την επιγραφή: «Βραβείο Νόμπελ Φυσικής», ζητώντας να του επιστραφεί ταχυδρομικά ώστε να μπορεί να το δείχνει μαζί με το σουηδικό γραμματόσημο της συσκευασίας στους φίλους του!
