Του Θάνου Μπακέλλα Φαρμακοποιός-Πιστοποιημένος εκπαιδευτής Α Βοηθειών του Ευρωπαικού Συμβουλίου Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης ( ...
Φαρμακοποιός-Πιστοποιημένος εκπαιδευτής Α Βοηθειών του Ευρωπαικού Συμβουλίου Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης ( Ε.R.C )
Αναιμία είναι μια διαταραχή στο αίμα κατά την οποία δεν υπάρχει επάρκεια σε ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία μεταφέρουν την απαραίτητη ποσότητα οξυγόνου στους ιστούς του σώματος. Η αναιμία μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κόπωσης και αδυναμία. Υπάρχουν πολλές μορφές αναιμίας, καθεμιά από τις οποίες έχει τη δική της αιτία πρόκλησης. Μπορεί να είναι είτε μια προσωρινή διαταραχή είτε μια πιο μακροπρόθεσμη και να συνοδεύεται από ήπια ή πιο έντονα συμπτώματα.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να απευθυνθείς στο γιατρό άμεσα, καθώς η αναιμία μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι μιας σοβαρής ασθένειας που συνυπάρχει. Για την πρόληψη κάποιων μορφών αναιμίας μπορείς να ακολουθήσεις ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής χωρίς ελλείψεις και υπερβολές.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσεις αναιμία είναι η διατροφή σου (ανεπάρκεια βιταμινών όπως ο σίδηρος, η βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ), οι διαταραχές στο έντερο (π.χ. νόσος του Crohn, κοιλιοκάκη), η έμμηνος ρύση (μέσω της περιόδου παρατηρείται απώλεια ερυθρών αιμοσφαιρίων), η εγκυμοσύνη (κατά την εγκυμοσύνη προτείνεται λήψη συμπληρώματος φυλλικού οξέος για να αποφευχθεί η αναιμία), οι χρόνιες παθήσεις (παθήσεις όπως καρκίνος, νεφρική ανεπάρκεια), το οικογενειακό ιστορικό (δρεπανοκυτταρική αναιμία), η ηλικία (οι άνθρωποι άνω των 65 ετών κινδυνεύουν περισσότερο) και τέλος, παράγοντες όπως αυτοάνοσα νοσήματα, λοιμώξεις, αιματολογικές παθήσεις, έκθεση σε τοξικά, αλκοολισμός.
Τα πιο συχνά είδη αναιμίας
Σιδηροπενική αναιμία
Είναι παγκοσμίως η συχνότερη μορφή αναιμίας. Είναι απόρροια της έλλειψης σιδήρου είτε λόγω ανεπάρκειας πρόσληψης είτε λόγω μη επαρκούς απορρόφησης είτε λόγω απώλειας αίματος. Η διαταραχή αυτή εμποδίζει τη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς.
Δρεπανοκυτταρική αναιμία
Είναι μία κληρονομική διαταραχή του αίματος και πιο συγκεκριμένα της αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι πρωτεΐνη που μεταφέρει οξυγόνο στο σώμα μέσω του αίματος. Δεν πρόκειται για μεταδοτική νόσο. Κληροδοτείται από τους γονείς στα παιδιά. Ένα παιδί κληρονομεί 2 γονίδια Β’ σφαιρίνης. Το άτομο που είναι φορέας δρεπανοκυτταρικής νόσου έχει υποστεί μεταλλαγή, αλλά είναι υγιές. Ο φορέας έχει αυξημένο κίνδυνο να κάνει παιδί με δρεπανοκυτταρική αναιμία αν και ο σύντροφός του είναι επίσης φορέας.
Μεσογειακή αναιμία
Είναι μια σοβαρής μορφής κληρονομική διαταραχή του αίματος. Αφορά σε αδυναμία παραγωγής αρκετής ποσότητας αιμοσφαιρίνης στο μυελό των οστών, με αποτέλεσμα να προκαλούνται προβλήματα στην ανάπτυξη του παιδιού και στη μετέπειτα υγεία του.
Μεγαλοβλαστική αναιμία
Είναι σοβαρής μορφής αναιμία που οφείλεται είτε στην έλλειψη βιταμίνης Β12 είτε στην έλλειψη φυλλικού οξέος είτε συνδυαστικά στην έλλειψη και των δύο. Το φυλλικό οξύ και η Β12 λαμβάνονται μόνο μέσω της διατροφής και δεν τα συνθέτει από μόνος του ο οργανισμός.
Αναιμία χρόνιας νόσου
Εντοπίζεται σε περιστατικά χρόνιων λοιμώξεων και σε φλεγμονώδεις και νεοπλασματικές νόσους. Είναι η αμέσως επόμενη σε συχνότητα μορφή αναιμίας μετά τη σιδηροπενική.
Συμπτώματα και αίτια αναιμίας Μεταξύ των κύριων συμπτωμάτων αναιμίας συμπεριλαμβάνονται:
• Κούραση
• Αδυναμία
• Λέπτυνση και ωχρότητα δέρματος
• Ταχυκαρδία
• Ταχύπνοια
• Πόνος στο στήθος
• Ζαλάδες
• Πονοκέφαλος
• Κρύα πόδια-χέρια
Τα πρώιμα συμπτώματα της αναιμίας συνήθως περνούν απαρατήρητα. Ωστόσο, επιδεινώνονται καθώς εξελίσσεται η διαταραχή. Η αναιμία μπορεί να οφείλεται σε διάφορους αιτιολογικούς παράγοντες.
Οι 3 βασικές αιτίες είναι όταν το σώμα δεν παράγει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια, όταν κάποια αιμορραγία οδηγεί σε απώλεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι μπορούν να αντικατασταθούν, όταν το ίδιο το σώμα καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Τα διαφορετικά είδη αναιμίας περιλαμβάνουν τα εξής αίτια:
• Έλλειψη σιδήρου
• Έλλειψη βιταμινών
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Έκθεση σε τοξικά
• Λοιμώξεις
• Φάρμακα
• Άλλα νοσήματα (Aids, καρκίνος, λευχαιμία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, νεφροπάθεια)
• Κληρονομικότητα
Εξετάσεις και διάγνωση της αναιμίας
Η αναιμία μπορεί να διαγνωστεί μέσω γενικής εξέτασης αίματος. Είναι σημαντικό, όταν θα απευθυνθείς στο γιατρό να καταγράψει το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό σου. Οι εξετάσεις περιλαμβάνουν έλεγχο ερυθρών αιμοσφαιρίων, αιμοσφαιρίνης, αιματοκρίτη, MCV, MCH, φερριτίνης, σιδήρου ορού, TIBC, τρανσφαιρίνης αιμοπεταλίων, λευκών αιμοσφαιρίων, δίκτυο ερυθροκυττάρων, φυλλικού οξέος, βιταμίνης Β12.
Οι φυσιολογικές τιμές αιματοκρίτη είναι μεταξύ 40-52 για τους άνδρες και 35-47 για τις γυναίκες. Αν διαγνωστείς με αναιμία, θα χρειαστεί να γίνει περαιτέρω βιοχημικός έλεγχος, ώστε να εντοπιστεί η ακριβής αιτία και μορφή της αναιμίας.
Θεραπεία και αντιμετώπιση αναιμίας
Η θεραπεία της αναιμίας εξαρτάται από το αίτιο πρόκλησης και από το είδος της. Για την αναιμία που οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου συνιστάται συνήθως χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου από το στόμα ή ενδοφλεβίως (παρεντερικά) και αλλαγές στη διατροφή. Για την αναιμία που οφείλεται σε έλλειψη βιταμινών όπως του φυλλικού οξέος και της Β12 συνιστώνται συμπληρώματα διατροφής. Αν υπάρχει πρόβλημα απορρόφησης από τον οργανισμό μπορεί να χορηγηθεί και σε ενέσιμη μορφή. Για την αναιμία που είναι απόρροια χρόνιων παθήσεων, η θεραπεία εστιάζει στην αντιμετώπιση του υποκείμενου νοσήματος.
Αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν πολύ, μπορεί να χρειαστεί μετάγγιση αίματος ή άλλες μέθοδοι αποκατάστασης της παραγωγής ερυθρών αιμοσφαιρίων και αντιμετώπισης της κούρασης. Για την απλαστική αναιμία, η θεραπεία περιλαμβάνει μετάγγιση αίματος για να αυξηθεί ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί μεταμόσχευση μυελού των οστών, αν ο οργανισμός αδυνατεί να παράξει υγιή αιμοσφαίρια. Για την αναιμία που οφείλεται σε παθήσεις μυελού των οστών, η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, χημειοθεραπεία ή μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Για τη μεσογειακή αναιμία συνιστάται κατά περίπτωση μετάγγιση αίματος, συμπληρώματα φυλλικού οξέος, ειδική φαρμακευτική αγωγή, σπληνεκτομή ή μεταμόσχευση μυελού των οστών. Σε κάθε περίπτωση ασθενούς με αναιμία απαιτείται επανεξέταση με αιματολογικό έλεγχο ανά 3 μήνες.
