Της Βασιλικής Ιωάν. Σγάντζου Δικηγόρου Αθηνών, μεταπτυχιακής φοιτήτριας Ποινικών Επιστημών ΕΚΠΑ Η κατανόηση της φύσης του ανθρώπου και ...
Δικηγόρου Αθηνών, μεταπτυχιακής φοιτήτριας Ποινικών Επιστημών ΕΚΠΑ
Η κατανόηση της φύσης του ανθρώπου και των έργων του αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση της Ιατρικής και η συμπεριφορά του αντικείμενο της νομικής επιστήμης. Αυτή διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης σε ένα ευρύτατα μεταβλητό σύστημα βιολογικών δεδομένων και στις διαπλαστικές επιρροές του φυσικού περιβάλλοντος και της προσωπικής εμπειρίας.
Εως και σήμερα έχουν επιχειρηθεί συσχετίσεις μεταξύ κοινωνικής συμπεριφοράς ή έκφρασης και ψυχολογικών παραγόντων.
Οι προς αξιολόγηση συμπεριφορές αντλούνται με άμεση παρατήρηση ή μετά από πρόκληση αλλαγών στο βιολογικό, το ψυχολογικό ή το ψυχοκοινωνικό επίπεδο. Ακολουθεί καταγραφή και μέτρηση των αποτελεσμάτων που επιφέρουν οι αλλαγές και κατόπιν τα ευρήματα αξιολογούνται και ερμηνεύονται. Οταν σκοπός της διερεύνησης είναι η αντικειμενική εκτίμηση ορισμένων, φυσιολογικών ή παθολογικών, ψυχικών λειτουργιών, εκείνο που προέχει δεν είναι τόσο η ερμηνεία, αλλά κυρίως η ποσοτικοποίηση και ταξινόμησή τους.
Τόσο η Ιατρική Ψυχολογία όσο και η Δικαστική Ψυχολογία έχουν δείξει ενδιαφέρον για τη βιολογική και ψυχολογική δομή του ανθρώπου, τις συμπεριφορές του και τα συναισθήματά του. Η δε δομή της προσωπικότητας από πολλούς μελετητές έχει θεωρηθεί καθοριστικός παράγοντας των συναισθηματικών απαντήσεων. Ψυχοφυσιολογικές ερμηνείες δέχονται το ΚΝΣ και το αυτόνομο ΝΣ ως αφετηρίες αυτής της διαδικασίας, ενώ κατά τις γνωσιακές προσεγγίσεις ό,τι βιώνεται ως συναίσθημα είναι συνέπεια μιας γνωσιακής διεργασίας.
Κατά κάποιον τρόπο, η συναισθηματική εμπειρία εξαρτάται από την παρατήρηση και τη γνωσιακή εμπειρία προηγούμενων συναισθημάτων. Για παράδειγμα, ο τρόπος που οι καταθλιπτικοί επεξεργάζονται την πληροφορία, το τι πιστεύουν και πώς ερμηνεύουν τα γεγονότα που τους συμβαίνουν, συμβάλλει, μαζί με άλλους παράγοντες, στην ανάπτυξη της κατάθλιψης.
Η συντριπτική πλειονότητα των ψυχιατρικών διαταραχών περιλαμβάνει κάποιο είδος συναισθηματικής απορρύθμισης. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια στην έκφραση θετικών συναισθημάτων, σε συνδυασμό με πλεόνασμα αρνητικών συναισθημάτων.
Στη σχιζοφρένεια παρατηρούνται ανάρμοστες (απρόσφορες) συναισθηματικές απαντήσεις, ενώ η ιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από υπερβολική συναισθηματικότητα (emotionality).
Διάφορες ψυχικές διαταραχές μπορούν να συνδεθούν με την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς, όπως π.χ. διαταραχές προσωπικότητας, ψυχωσικές διαταραχές και διαταραχές προκαλούμενες από εγκεφαλική βλάβη.
Εχει βρεθεί ότι πολλοί νευροχημικοί παράγοντες, νευροδιαβιβαστές και ορισμένες ορμόνες εμπλέκονται στη ρύθμιση και εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς, όπως ενδεικτικά είναι η σεροτονίνη και οι κατεχολαμίνες.
Κορυφαίο δείγμα επιθετικής συμπεριφοράς αποτελούν τα εγκλήματα κατά της ζωής, όπως αυτά προβλέπονται στις οικείες ποινικές διατάξεις. Για την εκτίμηση της επίδρασης του ψυχικού υποβάθρου στην εκδήλωση άδικων συμπεριφορών, μεγαλύτερη σημασία αποδίδεται στη μελέτη της συμπτωματολογίας που παρατηρείται κατά την περί το αδίκημα περίοδο και λιγότερο στην ίδια τη διάγνωση.
Ορισμένοι θεωρούν ότι η συμπεριφορά του δράστη συνδέεται με προοδευτική μεταβολή στον τρόπο που ο ίδιος βιώνει τον παραληρητικό του ιδεασμό, κατά τον προηγούμενο του αδικήματος μήνα. Υπό το πρίσμα αυτό, παραληρήματα και διατακτικά ακουστικών ψευδαισθήσεων καθιστούν τον πάσχοντα επικίνδυνο για τη διάπραξη αδικήματος.
Η ψυχική παθολογία είναι η βασική αιτία εγκληματικής συμπεριφοράς. Η σύγχρονη έρευνα έχει προάγει τη γνώση μας σχετικά με τους ψυχικούς και νευροβιολογικούς παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη της επιθετικής συμπεριφοράς και κατ’ επέκταση οδηγούν σε εμφάνιση εγκληματικής πράξης. Η ετερογένεια στις εκδηλώσεις της επιθετικής συμπεριφοράς αντανακλά μία ακόμη μεγαλύτερη ετερογένεια στους υποκειμενικούς μηχανισμούς.
Κεντρικό σημείο της ψυχοπαθολογίας στην ερμηνεία μίας εγκληματικής συμπεριφοράς, είναι η διαπίστωση ότι πολλές φορές οι πράξεις του εκάστοτε δράστη είναι εκφράσεις μίας ψυχικής καταστάσεως, η οποία δεν του είναι γνωστή και που, εάν δεν θεραπευτεί, ενδέχεται να επαναληφθεί στο μέλλον.
