Οι αγροτικές επιδοτήσεις είναι μια παγία και πολυσυζητημένη τακτική, η οποία ακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επί χρόνια τώρα δαπαν...
Οι αγροτικές επιδοτήσεις είναι μια παγία και πολυσυζητημένη τακτική, η οποία ακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επί χρόνια τώρα δαπανάται ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού της Ε.Ε. στη γεωργία και τις αγροτικές επιδοτήσεις.
Στόχος αυτών τον επιδοτήσεων είναι ο εκσυγχρονισμός του επαγγέλματος του γεωργού και του κτηνοτρόφου μέσω της επιδότησης των κτηριακών εγκαταστάσεων των μονάδων, της αγοράς νέου εξοπλισμού και γενικότερα μέσω τη βελτίωσης της υποδομής. Παράλληλα η ΕΕ δίνει κεφαλική επιδότηση ανά ζώο στους κτηνοτρόφους και επιδότηση της έκτασης στους γεωργούς.
Ωστόσο ελλείψει της κατάλληλης υποδομής και τεχνογνωσίας η ΕΕ δεν κάνει τίποτα άλλο από του να ενισχύει το εισόδημα των γεωργών και των κτηνοτροφών με κάθε άλλο παρά επωφελή αποτελέσματα για τον αγροτικό τομέα. Και αυτό διότι, οι επιδοτήσεις οδηγούν στον εφησυχασμό των αγροτών, οι οποίοι έχουν ένα εξασφαλισμένο εισόδημα, με αποτέλεσμα να μην παράγουν ποιοτικά και ποσοτικά προϊόντα, ώστε να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί προς όφελος των ιδίων και της εθνικής οικονομίας.
Και το κακό δεν σταματάει εδώ.
Οι αγροτικές επιδοτήσεις χρησιμοποιήθηκαν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, με σκοπό να ελέγξουν τον αγροτικό τομέα, αλλά και να εξασφαλίσουν ψήφους εις βάρος των παραγωγών. Η Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών είχε από νωρίς κρούσει τον κώδωνα του κινδύνους για τον τρόπο που δίνονται οι επιδοτήσεις, αλλά δυστυχώς δεν ακουστήκαμε από κανέναν και ιδίως από τους ίδιους τους αγρότες οι οποίοι επαναπαύονταν στο «ζεστό» χρήμα. Είναι, κατά τη γνώμη μας, λανθασμένη η επιδότηση του εισοδήματος των παραγωγών, γιατί κάτι τέτοιο τους αποτρέπει από την προσπάθεια να γίνουν ανταγωνιστικοί, να εντοπίσουν τα διάφορα τρωτά σημεία και να βελτιώνονται.
Οι νέες προκλήσεις
Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι κακώς δίνονται οι επιδοτήσεις. Χρειάζεται μια εθνική αγροτική πολιτική που θα στηρίζει πραγματικά τον πρωτογενή τομέα και θα δίνει κίνητρα σε νέους αγρότες να παράγουν ποιοτικά προϊόντα. Κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν ισχύει, αφού όχι μόνο εθνική αγροτική πολιτική έχουμε, αλλά με τα μέτρα που λαμβάνονται οδηγείται ο πρωτογενής τομέας στην εξαφάνιση. Όμως από τη στιγμή που υπάρχουν οι επιδοτήσεις, αυτές πρέπει να δίνονται στοχευόμενα.
Δεν υπάρχει κανένα όφελος από τη χορήγηση επιδοτήσεων χωρίς την κατάλληλη επιμόρφωση και υποστήριξη των αγροτών, από πραγματικούς επαγγελματίες και όχι από άσχετους τεχνοκράτες που ποτέ δεν είχαν πραγματική επαφή με την πρωτογενή παράγωγη. Η κάθε χωρά έχει ως μέγιστο καθήκον την στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής η οποία θα έχει ως στόχο την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων που να προστατεύουν και να προάγουν την υγεία του καταναλωτή.
Η πρόσφατη έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 για την Ελλάδα χαροποίησε τον αγροτικό κόσμο, όμως έγινε μεγάλη καθυστέρηση. Δεν υπήρξε καμία στοιχειώδης προετοιμασία. Έφτασε το 2015 και δεν γνωρίζαμε αν θα γίνουν μεταβιβάσεις δικαιωμάτων από τα ιστορικά δικαιώματα καθώς επίσης αν θα μας διατεθούν δικαιώματα από το Εθνικό Απόθεμα.
Πόσα και με ποια αξία; Την περσινή περίοδο ΟΣΔΕ 2014 οι αρμόδιοι του ΥΠΑΑΤ και του ΟΠΕΚΕΠΕ μας έλεγαν ότι δεν θα γίνουν μεταβιβάσεις και καλό είναι να γίνουν στο ΟΣΔΕ του 2015. Μετά ακούγαμε ότι είναι επικίνδυνο να κάνουμε μεταβιβάσεις μέσα στο 2015, θα πρέπει να περιμένουμε την οριστικοποίηση των δικαιωμάτων και να κάνουμε το 2016. Μέσα σε αυτή τη σύγχυση για τον αγροτικό κόσμο χάθηκαν δύο χρόνια από το πρόγραμμα ως προς την υλοποίηση του. Και διερωτώμαι.
Γιατί δεν γίνονται άμεσα και γρήγορα και υπάρχει τόσος χαμένος χρόνος; Η εμπειρία λοιπόν των προηγούμενων χρονών για το συγκεκριμένο πρόγραμμα δημιουργεί έντονες ανησυχίες ως προς τον τρόπο διαχείρισης του από τους αρμοδίους. Δυστυχώς τα παλαιοτέρα προγράμματα δεν απέδωσαν τους αναμενόμενους καρπούς καθώς υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση τους, στην έγκριση των σχεδίων βελτίωσης, αλλά και στην καταβολή των χρημάτων. Υπήρξαν σημαντικές δυσλειτουργίες στο πρόγραμμα με αποτέλεσμα να μην ωφεληθούν τελικά οι νέοι αγρότες και ιδίως αυτοί του 2009. Σε αυτούς όπου είχαν υποβάλει αίτημα μεταβίβασης δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης τα έτη 2009-2014 διαπιστώθηκε το βασικό πρόβλημα.
Το υπουργείο είχε εξαγγείλει ότι οι νέοι αγρότες γενικά, θα βοηθηθούν περισσότερο απ’ όλους αλλά στην ουσία ωφελήθηκαν μόνο οι νεοεισερχόμενοι (Μέτρο 112 2014), ενώ στα παλαιότερα προγράμματα (2009) έγινε η μεγάλη σφαγή. Συγκεκριμένα οι νεοεισερχόμενοι έλαβαν δικαιώματα από το Εθνικό απόθεμα, ευνοήθηκαν επίσης και τα ιστορικά δικαιώματα πράγμα το οποίο με πάμπολλες δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου στο παρελθόν είχε αποκλειστεί ότι θα συμβεί.
Οι περισσότεροι από αυτούς είναι και νέοι αγρότες, έχουν ενταχθεί, δηλαδή, στο πρόγραμμα Νέων Αγροτών και ενώ τα προηγούμενα χρόνια που υπέβαλαν το αίτημα λάμβαναν στο ακέραιο την επιδότησή τους, το τρέχον έτος κατά την κατανομή των δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης, η μοναδιαία αξία των μισθωμένων δικαιωμάτων μηδενίστηκε. Αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί η επιδότηση για το 2015 σε σχέση με το 2014, σε ποσοστό 97%.
Τι πρέπει να γίνει
Θα πρέπει να γίνει γρήγορη η απορρόφηση του προγράμματος, ώστε να αξιοποιηθεί καλύτερα η νέα καλλιεργητική περίοδος, να μειωθεί η ανεργία, να αυξηθούν τα εισοδήματα των αγροτών και να ενισχυθεί η εθνική οικονομία. Όμως το πρόγραμμα πρέπει να εφαρμοστεί σωστά και τα χρήματα να δοθούν στοχευόμενα στους πραγματικά νέους αγρότες βάση αυστηρών κριτήριων. Θα πρέπει να μειωθεί η γραφειοκρατία.
Οι ενδιαφερόμενοι να καταθέτουν ηλεκτρονικά τις αιτήσεις τους, να υπάρχει άμεση απάντηση αν εγκρίνονται ή όχι οι προτάσεις τους. Να είναι ανοικτό το πρόγραμμα όλη την περίοδο εφαρμογής και να γίνεται αυστηρός έλεγχος από τις Περιφέρειες και όχι από το υπουργείο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι και οι Copa Cogeca έχουν τονίσει πως για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των προγραμμάτων και για να υπάρξει καλή απορρόφηση των μέτρων, είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί η μείωση της γραφειοκρατίας.
Οι γεωργοί χρειάζονται εγκαίρως σαφείς κατευθυντήριες γραμμές. Τα προγράμματα αυτά χρειάζονται όμως θα πρέπει πραγματικά να λειτουργούν ως εργαλείο για τους νέους αγρότες και ως κίνητρο για τους νεοεισερχόμενους.