Ο νους μας έχει προδιάθεση στο να κάνουμε οικονομικά «εγκλήματα» τη χειρότερη δυνατή στιγμή Ο κόσμος δεν τα πάει καθόλου καλά όταν ...
Ο νους μας έχει προδιάθεση στο να κάνουμε οικονομικά «εγκλήματα» τη χειρότερη δυνατή στιγμή
Ο κόσμος δεν τα πάει καθόλου καλά όταν έχει να διαχειριστεί πολύπλοκα οικονομικά προβλήματα, μας λένε οι ειδικοί. Αντί να προγραμματίζουμε για το μέλλον, τείνουμε να αποφεύγουμε κάθε σκέψη που έχει να κάνει με το αύριο. Κι αυτό γιατί είμαστε γενετικά προδιατεθειμένοι να αποφεύγουμε το άγχος και να προκρίνουμε εκείνες τις στρατηγικές που μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς. Έστω κι αν είναι ολότελα λάθος! Φανταστείτε ένα απλό μαθηματικό πρόβλημα: δανείζεστε 100 ευρώ και στους επόμενους 12 μήνες αποπληρώνετε το χρέος σας δίνοντας 10 ευρώ τον μήνα. Στον χρόνο έχετε πληρώσει 120 ευρώ.
Τι επιτόκιο έχετε πληρώσει για το δάνειό σας; Σύμφωνα με τον καθηγητή Daniel Read του Warwick University, η πλειονότητα των ανθρώπων θα απαντήσουν «20%». Και κάνουν φυσικά λάθος. Καθώς το ποσό που χρωστάτε μειώνεται με τις μηνιαίες δόσεις αλλά η δόση παραμένει σταθερή, το πραγματικό επιτόκιο που έχετε πληρώσει είναι κοντά στο 40%. Κι αυτό είναι ένα μόνο από τα λάθη που είναι προγραμματισμένος να κάνει ο εγκέφαλός μας όταν πρέπει να σκεφτεί με οικονομικούς όρους.
Ο δικός μας δρ Σωτήρης Γεωργανάς, ακαδημαϊκός στο University College London, είπε στην «Daily Mail»: «Παίρνουμε αποφάσεις όλη μέρα, κάθε μέρα, και το 99% αυτών δεν είναι τρελές. Κάνουμε όμως κάποια συστηματικά λάθη εξαιτίας της φύσης και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο έχουμε εξελιχθεί. Δεν έχουμε εξελιχθεί με laptops και υπολογιστικά φύλλα, καθώς οι αποφάσεις μας έχουν νόημα, για παράδειγμα, για τη ζούγκλα μέσα στην οποία εξελιχθήκαμε». Οι άνθρωποι κάνουμε λάθη γιατί τις περισσότερες φορές τα ένστικτά μας στα οικονομικά είναι εντελώς λάθος. Και οι εταιρίες ξέρουν καλά πώς να εκμεταλλεύονται την ευάλωτη αυτή φύση μας στο πώς και πού ξοδεύουμε τα λεφτά μας.
Σε ένα από τα γνωστότερα πειράματα της κοινωνικής ψυχολογίας, έδωσαν σε παιδάκια γλυκίσματα και τα άφησαν μόνα σε μια αίθουσα. Τους είπαν ότι αν δεν έτρωγαν το γλυκάκι, τότε μέσα σε 15 λεπτά θα τους έδιναν και ένα δεύτερο και θα μπορούσαν μετά να τα φάνε και τα δύο. Μόλις το 1/3 αυτών που προσπάθησαν να αντισταθούν στον πειρασμό τα κατάφεραν! Αυτό φανερώνει πόσο ευάλωτοι είμαστε στον πειρασμό.
Ψάχνουμε την άμεση ικανοποίηση, η οποία μας φαίνεται απείρως πιο ελκυστική από την αναμονή. Γι’ αυτό και καθόμαστε στην ουρά στην αγαπημένη μας καφετέρια για τον πρωινό καφέ. Αν έσωζες αυτά τα 2 ευρώ την ημέρα του πρωινού καφέ, θα εξοικονομούσες μερικές εκατοντάδες ευρώ τη χρονιά. Το πρόβλημα όμως είναι ότι θέλουμε τον καφέ και τον θέλουμε τώρα!
Ο Daniel Read μας λέει πως το όφελος που θα έχουμε στο μέλλον είναι ένα τοπίο αρκούντως θολό για να βάλει κάτω τον στόχο της άμεσης ικανοποίησης. Αν όμως μας έλεγε κάποιος πως αυτές οι μερικές εκατοντάδες ευρώ που θα εξοικονομήσουμε τον χρόνο θα πάνε σε ένα καλό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, τότε μπορεί η απόφασή μας για τον πρωινό καφέ να άλλαζε. Το να έχουμε μια χειροπιαστή εναλλακτική για το μέλλον είναι αυτό που θα μπορούσε πιθανότατα να μας κάνει να πάρουμε σωστότερες οικονομικές αποφάσεις για τη ζωή μας.
Τις ίδιες στρατηγικές άμεσης ικανοποίησης επιστρατεύουμε λίγο-πολύ σε κάθε οικονομική απόφαση. Έχουμε, ας πούμε, δύο υπερχρεωμένες πιστωτικές κάρτες, τη μία με επιτόκιο 25% και την άλλη με επιτόκιο 15%. Πώς θα διαχειριστείτε τις αποπληρωμές τους; Να πληρώνετε ένα σταθερό ποσό και στις δύο, ίδιο ποσό; Οι ειδικοί μας λένε εδώ πως το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να πληρώνουμε την ελάχιστη δόση και στις δύο και ό,τι έξτρα έχουμε να βάλουμε, να το βάλουμε στην κάρτα με το υψηλότερο επιτόκιο. Αυτός μας εξηγεί ο ειδικός James Daley.
Ο δρ Γεωργανάς επιμένει πως είναι κοινά σφάλματα του τρόπου που δουλεύει ο κοινωνικός μας νους που ευθύνονται για την κακή οικονομική μας συμπεριφορά: «Για τους περισσότερους ανθρώπους, το να χάσουν 1 λίρα είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από το να κερδίσουν 1 λίρα, κι αυτό έχει τεράστια επίδραση στη συμπεριφορά μας». Δείτε το αυτό στο χρηματιστήριο, εκεί όπου ενστικτωδώς δεν ξεφορτώνεσαι τις μετοχές που παρουσιάζουν ύφεση γιατί περιμένεις να αντισταθμίσεις τη χασούρα. Και καταλήγεις να χάνεις συνήθως περισσότερα…
www.newsbeast.gr
