Γράφει ο Θεόδωρος Λάμπρος ((Ιστορικός – Συγγραφέας – Αρχισυντάκτης στο ενημερωτικό πόρταλ skalistiri.news – Διαχειριστής του ιστορικού πό...
Τον Σεπτέμβριο του 1866 κατέφθασε στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη ο Μουσταφά Πασάς ο οποίος ήταν ενήμερος για τις επαναστατικές ενέργειες των Κρητικών αγωνιστών και τις ετοιμασίες τους για την επανάσταση στο νησί. Επίσης γνώριζε ότι η ιστορική Μονή Αρκαδίου είχε μετατραπεί σε εστία επαναστατών που προετοίμαζαν από εκεί την επανάσταση του νησιού.
Τον ίδιο μήνα έστειλε επιστολή στο συμβούλιο του Μοναστηριού, απειλώντας ότι θα το καταστρέψει ολοσχερώς αν δεν δήλωνε υποταγή στο Σουλτάνο και αν δεν έφευγαν από εκεί τα μέλη της επαναστατικής επιτροπής. Ακολούθησε και άλλη επιστολή προς το Αρκάδι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους στην οποία ο Ηγούμενος της Μονής Γαβριήλ απάντησε:
Το αποτέλεσμα ήταν ο Μουσταφά Πασάς να εκστρατεύσει με 25.000 στρατό εναντίον του Αρκαδίου.
Το πέρασμα στην Αθανασία
Ο Μουσταφά Πασάς προσπάθησε στην συνέχεια να πείσει τους πολιορκημένους να παραδοθούν, πρόταση η οποία απορρίφθηκε αμέσως.
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεκινήσει μια άνιση μάχη με τους πολιορκημένους να δίνουν όλα τους τα ψυχικά αποθέματα για να αποκρούσουν τον εχθρό.
Τριάντα τουρκικά κανόνια άρχισαν να σφυροκοπούν το μοναστήρι, μέχρις ότου έριξαν την πύλη και οι Τούρκοι μπόρεσαν και μπήκαν στον περίβολο της Μονής.
Οι Κρήτες αγωνιστές εξάντλησαν και τα τελευταία πυρομαχικά που είχαν και η αιχμαλωσία τους έμοιαζε σίγουρη. Ο Ηγούμενος Γαβριήλ περικυκλώθηκε από τους Τούρκους που είχαν εισέλθει στο εσωτερικό του μοναστηριού. Σκότωσε τον πρώτο που όρμησε εναντίον του και μετά έδωσε τέλος στην ζωή του.
Στη συνέχεια το κεφάλι του κόπηκε και το σώμα του γυμνώθηκε. Δύσκολα τον αναγνώρισαν αργότερα.
Από το Αρκάδι ξεκίνησε η ιδέα της λευτεριάς της Κρήτης, αφού το ηρωϊκό ολοκαύτωμα ξεσήκωσε τα προοδευτικά πνεύματα της Ευρώπης, υπέρ της Κρητικής υπόθεσης. Στις 18 Οκτωβρίου του 1897 στην Μονή Αρκαδίου ευλογήθηκε η σημαία της αυτονομίας.
