Έρευνα της Metron ANALYSIS Φαναράς Στράτος Η εξέγερση του Πολυτεχνείου σφράγισε μια γενιά αλλά και τη νεότερη ιστορία της χώρας, ...
Φαναράς Στράτος
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου σφράγισε μια γενιά αλλά και τη νεότερη ιστορία της χώρας, αποτέλεσε μια από τις ιδρυτικές «στιγμές» της πιο μακρόχρονης και σταθερής δημοκρατίας που γνώρισε η Ελλάδα. Ποιο είναι όμως το ίχνος της μισό αιώνα μετά; Η έρευνά μας εξετάζει τρεις αλληλένδετες όψεις της επετείου: το γεγονός, τη μνήμη, το σημερινό βλέμμα στη δημοκρατία.
Το ίδιο το γεγονός συνεχίζει να θεωρείται καθοριστικό για την είσοδο στη σύγχρονη δημοκρατία: η συντριπτική πλειονότητα (81%) θεωρεί ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνέβαλε πολύ/αρκετά στην πτώση της χούντας.
Αλλο ένα 76% θεωρεί ότι το Πολυτεχνείο υπήρξε η έκφραση μιας μαζικής αντίδρασης ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς παρά ένα περιορισμένης έκτασης γεγονός. Και ακόμη, ο μύθος ότι δεν υπήρξαν νεκροί μέσα ή γύρω από το Πολυτεχνείο δεν βρίσκει απήχηση, καθώς το 84% θεωρεί ότι όντως υπήρξαν.
Οι ιδρυτικές στιγμές της δημοκρατίας πηγαίνουν μαζί με τον τελετουργικό εορτασμό τους ως συλλογική επιβεβαίωση της μνήμης. Εδώ εμφανίζεται όμως μια απόκλιση: ενώ η κατάθεση στεφάνων στον τόπο της εξέγερσης και η διοργάνωση εκδηλώσεων μνήμης στα σχολεία έχουν μεγάλη αποδοχή (αντίστοιχα 86% και 79%), ωστόσο η καθιερωμένη πορεία στην αμερικανική πρεσβεία μοιάζει να έχει χάσει σημαντικό μέρος της αίγλης του παρελθόντος και οι απόψεις διίστανται: 51% συμφωνούν με τη διεξαγωγή της ενώ 47% διαφωνούν.
Σε όλες τις παραπάνω απόψεις δύο είναι οι βασικές παράμετροι διαφοροποίησης: η πρώτη και σημαντικότερη είναι η αυτοτοποθέτηση στον άξονα Αριστεράς – Δεξιάς, με τους δεξιούς να είναι πιο επιφυλακτικοί στις αποτιμήσεις και στις αξιολογήσεις, και η δεύτερη είναι η ηλικία, με τους νέους να είναι πιο υποστηρικτικοί της σημασίας του Πολυτεχνείου.
Η απόσταση του χρόνου δεν φαίνεται να κλονίζει τη σαφήνεια της δημοκρατικής επιλογής: 81% θεωρούν τη δημοκρατία προτιμότερη από κάθε άλλο πολίτευμα (87% στην τότε έρευνα) – και μάλιστα περισσότερο εμπεδωμένη στους boomers, την καθαυτό «γενιά του Πολυτεχνείου» -, ενώ ένα 12% σχετικοποιεί αυτή την επιλογή θεωρώντας ότι σε ορισμένες συνθήκες μια δικτατορία μπορεί να είναι προτιμότερη (μόλις 5% στην τότε έρευνα) και μόνο ένα 6% απαντά ότι το πολίτευμα δεν έχει σημασία. Αν όμως επί της αρχής η πίστη στη δημοκρατία είναι ακλόνητη, η αποτίμηση της σημερινής δημοκρατίας στη χώρα είναι πιο ζοφερή: μόνο ένα 15% θεωρεί ότι είναι σταθερή και δεν απειλείται και ένα 28% ότι λειτουργεί καλά παρά τα προβλήματά της.
Από εκεί και πέρα ένα 29% πιστεύει ότι λειτουργεί όλο και χειρότερα και ένα 27% ότι μετατρέπεται σταδιακά σε αυταρχικό καθεστώς.
Τούτων δοθέντων, πώς τοποθετούνται οι πολίτες σχετικά με τη γνωστή συζήτηση για το «τέλος της Μεταπολίτευσης»; Εδώ, η μεγάλη πλειονότητα συγκλίνει ότι αυτός ο ιστορικός κύκλος έχει ολοκληρωθεί (82%), και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές/γενεακές διαφοροποιήσεις. Και εάν η είσοδος στη μεταπολιτευτική δημοκρατία θεωρείται ότι σημαδεύτηκε από τη βασική διάκριση Δεξιά – αντι-Δεξιά, σήμερα πια, και έχοντας περάσει τη φάση της κρίσης και του «μνημόνιο/αντιμνημόνιο», οι βασικές διακρίσεις που οριοθετούν τον νοητικό πολιτικό μας χάρτη είναι κυρίως δύο: η «λαϊκιστική» διάκριση ανάμεσα σε κόμματα του λαού και των μεγάλων συμφερόντων (29%) και η πιο κλασική διάκριση της σύγχρονης πολιτικής σε αριστερά – κεντρώα – δεξιά κόμματα (28%), η οποία μοιάζει να διατηρεί την ισχύ της.
Συνοψίζοντας: η εξέγερση του Πολυτεχνείου διατηρεί τη βαρύτητά της στη συλλογική συνείδηση, η «γενιά του Πολυτεχνείου» αποτιμάται θετικά και η μνήμη παραμένει ζώσα.
* Ο κ. Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis SA.
