«Η προσφυγιά δεν είναι επιλογή. Είναι αναγκαιότητα. Κανείς δεν εγκαταλείπει το σπίτι του, αν δεν τον κυνηγά η φωτιά ή ο θάνατος». — Γιατ...
— Γιατρός Χωρίς Σύνορα, δήλωση από το Κέντρο Υποδοχής στη Σάμο
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, στην Ηλεία φιλοξενήθηκαν, κατά περιόδους από το 2016 έως το 2023, πάνω από 1.200 πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Ιράν.
Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους αυξάνεται δραματικά. Πολεμικές συγκρούσεις, πολιτικές διώξεις, φτώχεια, περιβαλλοντικές καταστροφές: οι αιτίες πολλές, το αποτέλεσμα κοινό — ο ξεριζωμός.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, πάνω από 110 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν εκτοπιστεί βίαια από τις πατρίδες τους. Από αυτούς, δεκάδες εκατομμύρια είναι πρόσφυγες, άνθρωποι που πέρασαν σύνορα κυνηγημένοι από τον πόλεμο και τον θάνατο, αναζητώντας καταφύγιο και αξιοπρέπεια.
Η προσφυγική κρίση δεν είναι μια απλή «ροή μεταναστών».
Είναι πρωτίστως μια ανθρωπιστική πρόκληση.
Πίσω από κάθε αριθμό, υπάρχει μια ιστορία: μια μητέρα που έχασε το παιδί της στη θάλασσα, ένας νέος που εγκατέλειψε τα πάντα για να ζήσει ελεύθερος, ένα παιδί που δεν γνωρίζει άλλη πατρίδα πέρα από τον καταυλισμό όπου γεννήθηκε.
Οι κοινωνίες υποδοχής αντιμετωπίζουν πράγματι δυσκολίες: πίεση σε υποδομές, ανάγκη ενσωμάτωσης, πολιτικές εντάσεις. Όμως το ζήτημα δεν είναι μόνο πολιτικό ή τεχνικό. Είναι ζήτημα αξιών.
Πώς αντιλαμβανόμαστε τον «άλλον»;
Ποια είναι η θέση της αλληλεγγύης σε έναν κόσμο που κλείνεται όλο και περισσότερο;
Η Ελλάδα, ως χώρα πρώτης υποδοχής, έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο της κρίσης. Από τα νησιά του Αιγαίου μέχρι την ηπειρωτική χώρα, οι εικόνες εναλλάσσονται: υπερπλήρεις δομές, αυτοσχέδιοι καταυλισμοί, εθελοντές που παλεύουν καθημερινά να καλύψουν κενά ενός ανεπαρκούς συστήματος, αλλά και κοινότητες που δείχνουν αλληλεγγύη και ανθρωπιά.
Το προσφυγικό δεν λύνεται με απλές απαντήσεις ούτε με τείχη.
Χρειάζεται πολιτική βούληση, διεθνή συνεργασία και πάνω απ’ όλα, την αναγνώριση ότι ο ξεριζωμός δεν είναι επιλογή, αλλά ανάγκη επιβίωσης. Όσο ο κόσμος θα γεννά πολέμους, ανισότητες και καταστροφές, οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να αναζητούν ελπίδα.
Και η δική μας στάση απέναντί τους, θα συνεχίσει να είναι καθρέφτης του πολιτισμού μας.
«Κανείς δεν αφήνει το σπίτι του, αν το σπίτι του δεν γίνει το στόμα ενός καρχαρία».
— Απόσπασμα από το ποίημα της Σομαλής ποιήτριας Warsan Shire
