Αν κάποιος βρεθεί στην περιοχή του ορεινού Καραμπάχ θα συναντήσει ό,τι απέμεινε από ένα ελληνικό χωριό. Τι αναφέρει ο αξιωματικός εν απο...
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που ο Σάββας Καλεντερίδης βρέθηκε στη Δημοκρατία του Αρτσάχ ως παρατηρητής των εκλογών στον αυτόνομο θύλακα του Ορεινού Καραμπάχ.
Τότε, με μια ομάδα Ελλήνων, επισκέφτηκε το μοναδικό χωριό στην επικράτεια που χτίστηκε από τους Έλληνες του Πόντου, το Μεχμανά.
Καθώς οι τρέχουσες εξελίξεις αναφορικά με τη διαμάχη Αρμενίας- Αζερμπαϊτζάν, έφεραν ξανά στην επικαιρότητα την αυτόνομη περιοχή, ο γνωστός αξιωματικός εν αποστρατεία, συγγραφέας και γεωστρατηγικός αναλυτής θυμήθηκε, μιλώντας στο Sputnik, την ξεχωριστή εμπειρία που έζησε στο ποντιακό χωριό.
«Πρόκειται για ένα καθαρά ελληνικό χωριό που χτίστηκε την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα. Οι κάτοικοι με καταγωγή από την Αργυρούπολη του Πόντου πληροφορήθηκαν ότι υπάρχει μια φλέβα χρυσού στην περιοχή».
Την ίδια περίοδο, όπως μας αναφέρει, οι μεταλλωρύχοι επεκτάθηκαν στη Γεωργία και την Αρμενία και ειδικότερα οδηγήθηκαν μαζικά και στη σημερινή αυτόνομη περιοχή. Εξόρυξαν τον χρυσό και η τελική επεξεργασία του, γινόταν κάτω από το Μεχμανά για περισσότερο από έναν αιώνα, στην περιοχή του Μαρτακέρτ.
Πρόκειται για την πιο απομακρυσμένη αποικία των Ελλήνων του Πόντου και κάποτε ήταν εύρωστη οικονομικά.
Όταν όμως ο Σ. Καλεντερίδης έφτασε στο χωριό το 2015, στην πλαγιά ενός βουνού αντίκρισε κυρίως ερείπια και ελάχιστα κατοικημένα σπίτια.
«Το χωριό ήταν αμιγώς ελληνικό μέχρις ότου επιτέθηκαν οι Αζέροι το 1992. Τότε έκαψαν τα σπίτια, τα οποία μάλιστα παραμένουν καμένα έως σήμερα. Ελάχιστα απ' όσα οικοδομήθηκαν είναι κατοικήσιμα. Μετά την επίθεση, πολλοί μετεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα και ειδικά στις βόρειες περιοχές της όπως στη Φλώρινα».
Θυμάται σαν χθες την υποδοχή που του έκανε ο Νίκος Ιωαννίδης, 91 ετών, που έμενε στο πρώτο σπίτι του χωριού.
«"Καλώς έρθετε" μας είπε στα ποντιακά. Κράτησε ζωντανή την ποντιακή παράδοση μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες και μάλιστα με διόρθωνε ενώ μιλούσαμε ποντιακά».
Κατά την επίσκεψή του στο χωριό, συνάντησε 10 Έλληνες και δύο γόνους μικτών οικογενειών Ελλήνων και Αρμενίων.
"Κάποιοι από αυτούς δεν γνωρίζουν ούτε ρωσικά ούτε αρμένικα. Μιλούν ποντιακά και νεοελληνικά. Τα τελευταία μάλιστα είναι γνωστά σε όσους φοίτησαν στο ελληνικό σχολείο του χωριού που μάλιστα είχε Έλληνα δάσκαλο. Ειδικά οι γυναίκες που είναι σήμερα μεγάλης ηλικίας γνωρίζουν τη νέα ελληνική γλώσσα».
Στον οικισμό, όπως έμαθε, πριν την καταστροφή, υπήρχε και εκκλησία με Έλληνα ιερέα.
Ανάμεσα στα επώνυμα που συνάντησε στο χωριό ήταν: Λαβασίδης, Ακριτίδης, Ιωαννίδης, Στυλιανίδης, Πουταχίδης, Παπαδόπουλος.
Πριν από μερικά χρόνια, το ελληνικό κράτος τους ανακάλυψε. Τους έκανε δώρο ένα τρακτέρ για να καλλιεργούν τη γη, αλλά μετά τους ξέχασε.
«Δεν υπάρχει καμία οικονομική δραστηριότητα σήμερα εκεί. Από την άλλη πλευρά του βουνού, στις αρχές του 21ου αιώνα, έχει εγκατασταθεί εταιρεία εξόρυξης χρυσού και εκμεταλλεύεται σήμερα το κοίτασμα που είχαν ανακαλύψει οι Έλληνες του Πόντου».
Από τις εικόνες που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη του θα είναι η τυχαία συνάντηση με στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, λίγο πριν την άφιξη της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Μεχμανά.
Οι στρατιώτες τους αγκάλιασαν όταν έμαθαν ότι ήταν Έλληνες «θέλοντας να δείξουν τη βαθιά εκτίμησή τους στον λαό μας. Ένας από αυτούς γνώριζε ελάχιστα ελληνικά και ποντιακά και ήταν Ελληνοαρμένιος».
