Η κλιματική κρίση όμως δεν είναι η μοναδική απειλή για το περιβάλλον. Η εκδήλωση των φυσικών φαινομένων, τα οποία μετατρέπονται σε φυσικ...
Είναι πια σαφές και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η κλιματική κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη, με την έννοια ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα με μεγάλες εντάσεις και καταστροφικές συνέπειες σε κάθε σημείο του πλανήτη.
Παγκόσμια, τα καταγεγραμμένα καταστροφικά γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα από 3656 κατά την εικοσαετία 1980-1999, ανήλθαν σε 6681 στο διάστημα 2000-2019, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση της Διακινδύνευσης (United Nations Office for Disaster Risk Reduction).
Αντίθετα, δεν είναι επιστημονικά ορθό να κάνουμε λόγο για κλιματική αλλαγή, δεδομένου ότι ο όρος ανάγεται στην κλίμακα του γεωλογικού χρόνου, απείρως πολλαπλάσια από την εξαιρετικά περιορισμένη κλίμακα ζωής του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη.
Η κλιματική κρίση όμως δεν είναι η μοναδική απειλή για το περιβάλλον.
Η εκδήλωση των φυσικών φαινομένων, τα οποία μετατρέπονται σε φυσικούς, τεχνολογικούς και βιολογικούς κινδύνους και στη συνέχεια σε καταστροφές και κρίσεις, απειλούν το περιβάλλον σε όλο τον πλανήτη.
Υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασίες ευνοούν τις δασικές πυρκαγιές συντείνοντας στην ερημοποίηση, οι έντονες βροχοπτώσεις προκαλούν καταστροφικά πλημμυρικά και ακραία φαινόμενα, οι αποπλύσεις εδαφών, οι κατολισθήσεις, η μόλυνση και ρύπανση χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος, υποβαθμίζουν και καταστρέφουν όλο και μεγαλύτερες κρίσιμες περιοχές για το γεω-οικοσύστημα, όπως το πρόσφατο ελληνικό παράδειγμα της καταστροφής στα Γεράνεια Όρη στη Δυτική Αττική και στον ανατολικό Κορινθιακό κόλπο.
Τα πλημμυρικά φαινόμενα στην Εύβοια, στον Θεσσαλικό κάμπο, στην Κεφαλλονιά και στην Χερσόνησο κατά το προηγούμενο χρόνο, αποτελούν ένδειξη της κλιματικής κρίσης, τις επιπτώσεις της οποίας καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Παράλληλα, σεισμοί, κύματα τσουνάμι, ηφαιστειακή δραστηριότητα, συνθέτουν ένα αρνητικό πλαίσιο αβεβαιότητας και σε πολλές περιπτώσεις μέσω της εκδήλωσης συνοδών γεωδυναμικών φαινομένων ενισχύουν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Η πιο σημαντική όμως διαπίστωση, προέκυψε από τα πρόσφατα καταστροφικά γεγονότα στον ελληνικό χώρο και ειδικότερα στη Σάμο, στην Κεφαλονιά και στην Καρδίτσα.
Ειδικότερα, τα γεωδυναμικά γεγονότα, τα οποία εξελίσσονται στο εσωτερικό της γης, συμπλέκονται στην επιφάνεια με τα υδρομετεωρολογικά φαινόμενα που εξελίσσονται στην ατμόσφαιρα πάνω από την επιφάνεια. Η σύμπλεξη αυτή επιφέρει ακόμα μεγαλύτερες επιπτώσεις, οι οποίες αλλάζουν το φυσικογεωγραφικό περιβάλλον και τη μορφολογία της επιφάνειας, με επακόλουθο να προκαλούνται τεράστιες καταστροφές.
Βρισκόμαστε στην έναρξη μίας περιόδου, κατά την οποία πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε νέους, πρωτόγνωρους κινδύνους και κρίσεις με αυξημένη συχνότητα· κινδύνους και κρίσεις που απαιτούν την αλλαγή των έως τώρα επιχειρησιακών σχεδίων σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο και καθιστούν αναγκαιότητα τα σχέδια αυτά να είναι δομημένα με βάση τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Δεν είναι δυνατό να πορευθούμε σε ένα ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον, με μία νομικίστικη προσέγγιση παρέμβασης και τυποποιημένες οδηγίες, οι οποίες δομήθηκαν πριν από αρκετά χρόνια, κάτω από διαφορετικές συνθήκες.
Στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέσα από επιστημονική έρευνα όλων των συμμετεχόντων στο πεδίο και σε μεγάλα καταστροφικά γεγονότα και κρίσεις, διερευνώνται και λαμβάνονται υπόψιν όλες οι νέες παράμετροι που εμπλέκονται, με στόχο να παραχθεί η πιο σύγχρονη επιστημονική και τεχνική γνώση, η οποία θα χρησιμοποιηθεί σε επιχειρησιακό και πολιτικό επίπεδο για την βέλτιστη διαχείριση του περιβάλλοντος και τη μείωση των επιπτώσεων.
Δρ. Ευθύμης Λέκκας
Καθηγητής
Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας &
Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών
Διευθυντής Εργαστηρίου Διαχείρισης Καταστροφών
Διευθυντής ΠΜΣ "Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών & Κρίσεων"
Πρόεδρος Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος
Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πρόεδρος Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας
