Ένα δημοφιλές καλλωπιστικό δέντρο, που μεταμορφώνεται μαγικά κάθε φθινόπωρο και από το οποίο παράγεται το γνωστό σιρόπι. Το εορταστικό...
Το εορταστικό κλίμα επιβάλλει διατροφικές παρασπονδίες. Φέτος ενέδωσα σε πειρασμούς που είχα ξεχάσει, αφράτες τηγανίτες δηλαδή, περιχυμένες με γενναίες δόσεις από σιρόπι σφενδάμου. Ξαφνιάστηκα, όταν διαπίστωσα ότι, ενώ όλοι οι παρευρισκόμενοι ήξεραν καλά τα οφέλη του περί ου ο λόγος σιροπιού, ουδείς γνώριζε τι είναι ο σφένδαμος και πού ευδοκιμεί. Είναι φυτολογικώς αναλφάβητη, δυστυχώς, η εποχή μας και σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται γι’ αυτό η πορεία που ακολουθεί η δημόσια παιδεία.
Δεν θα μπορούσε ασφαλώς να πράττει αλλιώς μέσα στη διάχυτη ατμόσφαιρα αποθέωσης της τεχνολογίας και χρησιμοθηρικής απομάγευσης του φυσικού κόσμου. Αν δεν σου περισσεύουν θαυμασμός και δέος, πώς θα ενδιαφερθείς για όντα ζείδωρα σαν τον σακχαρο-σφένδαμο (Acer saccharum); Θα παραμένει άγνωστο στους πολλούς, λοιπόν, το πανύψηλο τούτο δέντρο που από τον χυμό του παράγεται πολύτιμο σιρόπι, ακόμα κι αν καταλαμβάνει τεράστιες εκτάσεις στη βορειοαμερικανική ήπειρο – η σημαία του Καναδά διατυμπανίζει την ύπαρξή του αποτυπώνοντας ένα στιλιζαρισμένο φύλλο του στο κέντρο της.
Από τα περίπου εκατό μέχρι και διακόσια υπάρχοντα είδη Acer (δεν αμφιταλαντεύεται το γένος, απλώς στους κόλπους της βοτανικής επιστήμης σπανίζει η ομοδοξία) είναι κάποια που ξεχωρίζουν για το καλλωπιστικό τους ταλέντο. Υπερέχει ανάμεσά τους το ιαπωνικό σφενδάμι (A. palmatum) και γι’ αυτό έχουν αναπτυχθεί περισσότερες από χίλιες (!) ποικιλίες του. Είναι ένα μετρίων διαστάσεων φυλλοβόλο δέντρο, κατάλληλο λοιπόν για κατά μόνας φύτευση σε μικρούς κήπους, ενώ το συναντάμε επίσης σε πάρκα και πεζοδρόμια, εγκατεστημένο σε στοίχους. Αντέχει πολύ στο ψύχος, υποφέρει όμως στον καύσωνα και στον δυνατό ήλιο, γι’ αυτό συστήνεται στα χαμηλά υψόμετρα να σκιάζεται από μεγαλύτερα δέντρα.
Αγαπήθηκε πολύ σε ολόκληρο τον κόσμο, επειδή το φθινόπωρο τα βαθυπράσινα, έλλοβα φύλλα του χρωματίζονται κίτρινα και κόκκινα, προσφέροντας για εβδομάδες ένα γοητευτικό θέαμα μεταμόρφωσης. Ιδιαίτερα δημοφιλής, ιδανική για παιχνίδι αντιθέσεων με τους πράσινους τόνους της χλωρίδας, είναι η ποικιλία «atropurpureum» με τα πορφυροκόκκινα φύλλα, τα οποία φθινοπωριάτικα, πριν πέσουν, λαμβάνουν πορτοκαλί απόχρωση.
Στα φυτώρια βρίσκουμε επίσης δύο είδη ιθαγενή στη χώρα μας, τον ανθεκτικό στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στους δυνατούς ανέμους, σχετικά γρήγορης ανάπτυξης «ψευδοπλάτανο» (A. pseudoplatanus), που ξεπερνά σε ύψος τα δεκαπέντε μέτρα, και τον ακόμα ψηλότερο «αγριοπλάτανο» (A. platanoides).
Αμφότερα έλαβαν το δημώδες όνομά τους από την ομοιότητα που εμφανίζουν τα πράσινα (κίτρινα το φθινόπωρο) φύλλα τους με εκείνα του αγαπημένου για την ελληνική παράδοση πλατάνου. Δυστυχώς, δεν βρήκα πηγή που να διαθέτει δενδρύλλια «κρητικού σφενδάμου» (A. orientale, με παλαιότερη ονομασία A. sempervirens), ο οποίος εκτός από την Κρήτη απαντάται ακόμα στην Εύβοια, σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και στην Πελοπόννησο, ενώ εκτός Ελλάδας μόνο στη νοτιοανατολική Τουρκία. Θα υπήρχε σίγουρα εμπορικό ενδιαφέρον αν εμφανιζόταν κάποτε, καθώς είναι ένα από τα ελάχιστα αειθαλή είδη του γένους, ενώ επίσης διακρίνεται για τη συγκριτικά μεγάλη ανθεκτικότητά του στην ξηρασία.
Περιστρεφόμενα ελικοπτεράκια
→
Μια ενδιαφέρουσα φυτολογική λεπτομέρεια με αεροδυναμικές προεκτάσεις είναι ότι, όταν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο ωριμάζουν οι εφοδιασμένοι με δύο πτερύγια καρποί των προαναφερθέντων ειδών, πετούν περιστρεφόμενοι ταχύτατα σαν ελικοπτεράκια και διανύουν αποστάσεις πολλών δεκάδων μέτρων μακριά από το μητρικό δέντρο. Είναι ευχάριστο το θέαμα του να παρατηρείς πόσο επινοητικά είναι κάποια όντα που από τον άνθρωπο θεωρούνται δίχως συνείδηση και στερημένα ευφυΐας.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
