Όμορφο χωριό απλωμένο σε λόφο 1,5 χλμ ανατολικά του Πύργου, με εξαιρετική θέα στην ηλειακό κάμπο. Το παλαιό χωριό ήταν κτισμένο προς την...
Όμορφο χωριό απλωμένο σε λόφο 1,5 χλμ ανατολικά του Πύργου, με εξαιρετική θέα στην ηλειακό κάμπο. Το παλαιό χωριό ήταν κτισμένο προς την κορυφή του λόφου, όπου σήμερα βρίσκεται η κεντρική εκκλησία του χωριού, ο Άγιος Νικόλαος. Όμως, σιγά-σιγά, και μετά από σεισμούς που κατέστρεψαν το χωριό αυτό εξαπλώθηκε προς τις παρυφές του λόφου. Γύρω από το χωριό πλήθος ευρημάτων μαρτυρούν την ύπαρξη της αρχαίας πόλης.
Στα βορειοανατολικά του χωριού και σε απόσταση δεκαπέντε λεπτών υψώνεται βουνό, που χωρίζεται από το βουνό του Προφήτη Ηλία [όπου βρέθηκαν ερείπια χριστιανικού ναού του Αγίου και θεμέλια αρχαίου οικοδομ΄'ηματος διαστάσεων 8 επί 5 μέτρα και άλλα ερείπια] και ονομάζεται Παλαιοχώρι.
Σ' αυτό το βουνό βρέθηκαν ίχνη αρχαίας Ακρόπολης, κεράμων και θραυσμάτων, πλήθος νομισμάτων και ίχνη πέτρινων λαξευτών τάφων, που μαρτυρούν ότι αρχαίες σημαντικές πόλεις υπήρχαν εκεί.
Δυτικά του Παλαιοχωρίου υπάρχει φαράγγι που οδηγεί στο Λαμπέτι και ήταν γεμάτο από πηγές που σήμερα έχουν στερέψει.
Οι πηγές Μπιζάνι, Παλαιοβρύση και η πηγή του Παπανικολάκη ήταν τρεις βρύσες-πηγές του χωριού που μαρτυρούνται από τους κατοίκους.
Μέσα στην χαράδρα, 300 μ. δυτικά του Παλαιοχωρίου και 500 μ. βόρεια-βορειοανατολικά του Λαμπετίου βρίσκονται τα ερείπια του βυζαντινού ναού των "Αγίων Θεοδώρων", όπου ακόμα βρίσκονται δύο κίονες και θραύσματα κεράμων καθώς και μαρμάρινα συντρίμματα.
Πολλούς κίονες και λαξευμένα μάρμαρα τα μετέφερα και τα έκτισαν τους ναούς του χωριού και στο νεκροταφείο. Πιθασν΄'οτατα εκεί υπήρχε αρχαίο ιερό και μετέπειτα βυζαντινή μονή καθώς η περιοχή ήταν γεμάτη πηγές με άφθονα νερά και κατάφυτη με ελαιόδεντρα.
Εικάζεται πως μεταξύ των βουνών Προφήτη Ηλία και Παλαιοχωρίου Λαμπετίου βρισκόταν η πόλη Κικύσιον, η μεγαλύτερη από τις Πισαϊκές πόλεις η θέση της οποίας ήταν άγνωστη παλαιότερα.
Το χωριό στην Τουρκοκρατία έγινε τόπος σφοδρών συγκρούσεων. Στις 22 Μαρτίου 1720 οι αρματολοί Σουλιμιώτης, Θανασάς και Χρόνης με 400 άνδρες συγκρούστηκαν με 5.000 Τούρκους, 2.000 Γενίτσαρους, 2.000 Αλβανούς και 1.000 Σπαχήδες ιππείς. Μετά την μάχη, οκτώ ώρες αργότερα, σκοτώθηκαν όλοι οι Έλληνες αφού πρώτα σκότωσαν 800 εχθρούς, μεταξύ αυτών τον Χασάν Μπέη, ηγέτη της τουρκικής δύναμης.
Στις 18 Μαΐου 1821 πολιορκήθηκαν 75 Έλληνες, υπό τους Χαράλαμπο Βιλαέτη, Κινά, Ντονά και Κολίρη, από 1.800 πεζούς Τούρκους ΛαλαίοΥς και 200 ιππείς. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν οι Έλληνες, αφού όμως αντάλλαξαν τη ζωή τους με τις ζωές τριακοσίων Λαλαίων πολεμιστών.
Το Λαμπέτι για πρώτη φορά το συναντάμε, με σαφή αναφορά, σε χάρτη του 1832 που βρίσκεται στην Βουλή των Ελλήνων. Το 1896 είναι ορόσημο γιατί οι καμπάνες της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου έχουν κατασκευαστεί το 1896 στην Ρωσία. Παρεμπιπτόντως θεωρούνται από τις καλλίτερες ηχητικά καμπάνες που υπάρχουν στην Ελλάδα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν σήμερα παρά ελάχιστοι που γνωρίζουν να τις κτυπούν σωστά με ρυθμό και αρμονία. Το Λαμπέτι έγινε Δήμος Λετρίνων το 1926 με την συμφωνία να δώσει νερό στον Πύργο, γιατί είχε πολλά νερά και μια περιοχή την λένε και "Άμπουλα" γι αυτόν το λόγο. Από την άλλη πλευρά ο Πύργος συμφώνησε να βάλει δημοτικό ηλεκτρικό φωτισμό στους δρόμους καθώς και δημοτικές βρύσες. Πολλοί θα θυμούνται την "Αντρίκαινα" που κάθε απόγευμα άνοιγε το νερό. Η προσχώρηση έγινε επί δημαρχίας Μπελούση.