Του Μισέλ Αμπού-Χάντμπα * Θα ξεκινήσω εκφράζοντας μια μεγάλη απορία: «Μεταρρύθμιση Κλεισθένης Ι»: Ρυθμίζει παραλείψεις ή προκαλεί αρρυ...
Του Μισέλ Αμπού-Χάντμπα *
Θα ξεκινήσω εκφράζοντας μια μεγάλη απορία: «Μεταρρύθμιση Κλεισθένης Ι»: Ρυθμίζει παραλείψεις ή προκαλεί αρρυθμίες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; Ο «Κλεισθένης Ι» αποτελεί την τρίτη Διοικητική Μεταρρύθμιση των τελευταίων 20 ετών. Έρχεται να πάρει την σκυτάλη από τον «Καποδίστρια» και τον «Καλλικράτη».
Υποτίθεται πως οι μεταρρυθμίσεις αυτές είχαν ως κύριο στόχο τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του δημότη και την εύρυθμη λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Δυστυχώς όμως σε αρκετά σημεία των δομικών παρεμβάσεών τους δεν πέτυχαν τους στόχους τους. Διαβάζοντας με ιδιαίτερη προσοχή το νέο νόμο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον περίφημο «Κλεισθένη Ι», στον οποίο η Κυβέρνηση είχε - και έχει - επενδύσει πολλά, αμέσως διερωτήθηκα αν έχει γίνει κατανοητό ότι, πολιτικά για ακόμα μία φορά βάζουμε «το κάρο μπροστά από το άλογο».
Για να δανειστώ και μια άλλη άποψη, ο {«Κλεισθένης Ι», είναι προδήλως φανερό ότι εξυπηρετεί πλήρως τις πολιτικές επιδιώξεις του εκλογικά αδύναμου, που θέλει να αποκτήσει νομικά κατοχυρωμένο ρυθμιστικό ρόλο στην άσκηση της διοίκησης στους Δήμους και στις Περιφέρειες, με ως εκ τούτου μετεκλογική φαλκίδευση της αρνητικής προς αυτό, βούλησης του εκλογικού σώματος}.
Ο στόχος δεν θα έπρεπε να είναι η δημιουργία περισσοτέρων υποψήφιων Περιφερειαρχών και Δημάρχων, αλλά η αλλαγή στην σχέση μεταξύ επικεφαλής και μελών της παράταξης, κάτι που ο «Κλεισθένης Ι» δεν το πέτυχε. Και δεν το πέτυχε όχι από κάποια αστοχία αλλά από πολιτικό καιροσκοπισμό, ο οποίος θα δείτε ότι θα προκαλέσει μπάχαλο ολκής στα επόμενα Περιφερειακά και Δημοτικά συμβούλια της χώρας. Αυτό ως αρχικό και γενικό σχόλιο.
Βέβαια, η εισήγηση της κυβέρνησης που τελικά πέρασε, περί καθιέρωσης της απλής αναλογικής στην Αυτοδιοίκηση, ήθελε να πετάξει «τη μπάλα στην εξέδρα», αφού το μόνο που κάνει είναι να επαναφέρει στο πολιτικό προσκήνιο την αντιπαράθεση μεταξύ αναλογικότητας της αντιπροσώπευσης και «κυβερνησιμότητας».
Πράγματι δεν ήταν ούτε λογικό, ούτε έκφραση της μεγάλης πλειοψηφίας η Περιφερειακή ή Δημοτική παράταξη η οποία λάμβανε ακόμη και το 22% ή το 24% την πρώτη Κυριακή, να καταλαμβάνει το 60% των περιφερειακών ή δημοτικών εδράνων. Όμως, με τον «Κλεισθένη Ι» περάσαμε στο άλλο άκρο. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο εκλογικό πείραμα που αντιστρατεύεται την ουσία και το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κατά την άποψή μου, η αξιακή δυναμική της απόλυτης δημοκρατίας μέσω της απλής αναλογικής δεν μπαίνει στην ίδια ζυγαριά με τη δυνατότητα άσκησης χρηστής διοίκησης και δεν συνιστά εκ φύσεως αποτελεσματικότητα.
Η «κυβερνησιμότητα» είναι σαφώς απαραίτητη για την ενδυνάμωση της ίδιας της δημοκρατίας. Για το λόγο αυτό θα έπρεπε η κυβέρνηση να βρει τη «χρυσή τομή» μεταξύ των δύο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η δημοκρατία και να κυβερνάται ο εκάστοτε τόπος με τα όποια τοπικά του χαρακτηριστικά. Όσο για τη μόνιμη επωδό των κυβερνητικών στελεχών ότι η απλή αναλογική στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ενισχύει και θωρακίζει την δημοκρατία, εκτιμώ ότι προσθέτει «πρεστίζ» όμως αφαιρεί «ουσία», γιατί άλλο συνεργασία, άλλο πολιτική συνδιαλλαγή μεταξύ 1ης - 2ης Κυριακής αλλά και κατά την διάρκεια της θητείας.
Πέραν αυτών, στην αυτοδιοίκηση δεν υπάρχουν οι θεσμικές εγγυήσεις οι οποίες συναντώνται στο Κοινοβούλιο. Επίσης φαντάζει πλέον πολύ πιθανό να δούμε πολλούς Δήμους και Περιφέρειες να οδηγούνται σε παραλυσία διακυβέρνησης λόγω έλλειψης της δεδηλωμένης. Ένα Δημοτικό ή ένα Περιφερειακό Συμβούλιο δεν μπορεί να λειτουργεί με όρους Κοινοβουλευτισμού, διότι δεν προβλέπονται πρόωρες εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (καλώς βέβαια).
Στους μεγάλους Δήμους για παράδειγμα, θα επικρατήσει ενίσχυση των μειοψηφιών που αν «τα βρουν» μεταξύ τους, τότε ο Δήμαρχος με τον συνδυασμό του, ουσιαστικά δεν θα μπορούν να ασκήσουν διοίκηση στην διάρκεια της θητείας τους. Αντιλαμβάνομαι ότι τα κριτήρια της κυβέρνησης και του Νομοθέτη δεν ήταν η εξυπηρέτηση της κοινής λογικής και η βελτίωση στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά το πώς θα δώσει ρόλο στην δική της ισχνή εκλογική εκπροσώπηση στους Δήμους και τις Περιφέρειες, βρίσκοντας «ρόλο» ρυθμιστή στα επόμενα Δημοτικά και Περιφερειακά συμβούλια.
Η λογική ήταν:
- Μπορώ να γίνω πρωταγωνιστής; - ‘Όχι. - Τότε πάω για τον καλύτερο δυνατό δεύτερο ρόλο.
Η μεταρρύθμιση αυτή με τα τωρινά δεδομένα εξυπηρετεί το Κυβερνών Κόμμα. Αν είχαν πραγματικά σκοπό να δώσουν ποιότητα και βάθος στη δημοκρατία υπήρχε ο τρόπος και αυτός ονομάζεται δομική αλλαγή και νέος προσδιορισμός μοντέλου: Ο διαχωρισμός των ψηφοδελτίων των υποψηφίων συμβούλων και των υποψηφίων Περιφερειαρχών και Δημάρχων.
Μόνο έτσι η απλή αναλογική θα είχε ουσία και θα λειτουργούσε προς όφελος της δημοκρατίας μας. Διότι μόνο τότε θα υπερίσχυε το κριτήριο της ικανότητας και της κοινής αποδοχής των προσώπων. Διότι μόνο τότε ο Νομοθέτης θα αποδυνάμωνε τη σχέση εξάρτησης μεταξύ υποψηφίου συμβούλου και του συνδυασμού του, κάτι που εγκλωβίζει τον πολίτη. Τολμηρό; Ναι. Αλλά αυτή θα ήταν μια πραγματική τομή, μια πραγματική μεταρρύθμιση. Έτσι θα είχαμε τον καταλληλότερο Δήμαρχο και Περιφερειάρχη με τους καταλληλότερους συμβούλους· (καταλληλότεροι κατά την ετυμηγορία των ψηφοφόρων).
Πέραν της κριτικής, να πω κοντολογίς ποιοι θα έπρεπε να ήταν κατά την άποψή μου, οι βασικοί άξονες μιας Διοικητικής Μεταρρύθμισης μαζί φυσικά με τον διαχωρισμό των ψηφοδελτίων των υποψηφίων συμβούλων και των υποψηφίων Δημάρχων και Περιφερειαρχών:
1ον) Να εξαλειφθεί το φαινόμενο της τεράστιας εξάρτησης ανάμεσα σε Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κράτος.
2ον) Να αποκεντρωθούν (επιτέλους) οι εξουσίες.
3ον) Να θεραπευτεί η γραφειοκρατία που αναγκάζει Περιφέρειες και Δήμους να λειτουργούν με ρυθμούς επικίνδυνα χαμηλούς.
4ον) Να υπάρξει πραγματική ενασχόληση του κεντρικού κράτους με στρατηγικές και επιτελικές λειτουργίες και παραχώρηση αρμοδιοτήτων που να συνοδεύονται και από τους ανάλογους πόρους στην αιρετή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και στους Δήμους.
5ον) Η δημιουργία ισχυρών Περιφερειών και Δήμων με οικονομική αυτοδυναμία και αυτοτέλεια, που θα ταυτίζονται με τις ανάγκες και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες των τοπικών κοινωνιών. Δυστυχώς ο «Κλεισθένης Ι» είναι μια «αντιμεταρρύθμιση».
Από αυτά τίποτα δεν έγινε και τίποτα δεν συζητήθηκε σε βάθος. Αντίθετα, με τη μορφή που πήρε ο «Κλεισθένης Ι», πολύ δύσκολα μπορεί να βγάλει από πάνω του τον μανδύα του πολιτικού «μπαχαλάκια»!
*Ο Μισέλ Αμπού-Χάντμπα είναι δικηγόρος
