Κάθε καλοκαίρι, οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες της Μεσογείου επανέρχονται στην επικαιρότητα. Συχνά, οι υ...
Η κλιματική αλλαγή ως επιβαρυντικός παράγοντας
Η επιστημονική κοινότητα είναι ξεκάθαρη: η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση ακραίων καιρικών φαινομένων. Οι υψηλές θερμοκρασίες, οι παρατεταμένοι καύσωνες, η ξηρασία και οι ισχυροί άνεμοι δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την ταχεία εξάπλωση μιας φωτιάς.
Στην Ελλάδα, τα καλοκαίρια γίνονται ολοένα θερμότερα και ξηρότερα, κάτι που σημαίνει ότι ακόμη και μια μικρή εστία φωτιάς μπορεί να μετατραπεί σε ανεξέλεγκτο μέτωπο μέσα σε λίγα λεπτά.
Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή από μόνη της δεν προκαλεί πυρκαγιές. Δεν ανάβει σπίθες, δεν πετάει αναμμένα τσιγάρα, δεν βάζει προσανάμματα. Είναι ο «επιταχυντής» της καταστροφής, όχι η αρχική αιτία.
Η ανθρώπινη ευθύνη
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: η πλειονότητα των πυρκαγιών στην Ελλάδα οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες – είτε πρόκειται για αμέλεια είτε για πρόθεση. Εμπρησμοί, καύση ξερών χόρτων, κακή συντήρηση ηλεκτρικών δικτύων, ανεξέλεγκτες χωματερές. Όλα αυτά είναι ευθύνες που ανήκουν στον άνθρωπο και μπορούν να προληφθούν.
Τι έπρεπε να κάνουν οι αρμόδιοι
Η εμπειρία δεκαετιών έχει δείξει ότι η αποτελεσματική διαχείριση πυρκαγιών απαιτεί σχέδιο και προληπτική δράση – όχι μόνο καταστολή. Τα βασικά μέτρα που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου περιλαμβάνουν:
Καθαρισμοί και ζώνες πυρασφάλειας: Απομάκρυνση καύσιμης ύλης (ξερά χόρτα, κλαδιά) γύρω από κατοικημένες περιοχές και δασικά οικοσυστήματα.
Συντήρηση και εκσυγχρονισμός εξοπλισμού: Εξασφάλιση ότι όλα τα εναέρια και επίγεια μέσα είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα.
Ενίσχυση προσωπικού: Πρόσληψη μόνιμου και εποχικού προσωπικού στην Πυροσβεστική με κατάλληλη εκπαίδευση.
Εντατικές περιπολίες: Ενεργή παρουσία δασοφυλάκων, εθελοντών και αστυνομίας σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
Αυστηρή επιβολή νόμου: Εντοπισμός, δίωξη και τιμωρία εμπρηστών με πραγματική εφαρμογή ποινών.
Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών: Εκστρατείες πρόληψης και οδηγίες για το τι να κάνουν οι πολίτες σε περίπτωση φωτιάς.
Το πρόβλημα της «εύκολης δικαιολογίας»
Η επίκληση της κλιματικής αλλαγής μπορεί να είναι επιστημονικά σωστή ως παράγοντας που επιδεινώνει την κατάσταση, αλλά όταν χρησιμοποιείται ως αποκλειστική εξήγηση λειτουργεί ως άλλοθι για την απουσία σχεδιασμού και ευθύνης.
Η Ελλάδα χρειάζεται έναν μακροπρόθεσμο εθνικό σχεδιασμό για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών, με συνδυασμό τεχνολογίας, ανθρώπινου δυναμικού και θεσμικής σοβαρότητας.
Συμπέρασμα
Η κλιματική αλλαγή κάνει τις φωτιές πιο δύσκολες να ελεγχθούν. Αλλά η βασική αιτία παραμένει η ανθρώπινη αμέλεια, η ανευθυνότητα και η έλλειψη οργάνωσης. Όσο οι αρμόδιοι δεν επενδύουν στην πρόληψη και δεν εφαρμόζουν το νόμο, οι ίδιες εικόνες καταστροφής θα επαναλαμβάνονται – και η φράση «κανείς δεν φταίει» θα ηχεί κυνικά μέσα στις στάχτες.
