Η δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους με «οροθετική γραμμή προς Δυσμάς τον Αχελώο ποταμό και προς Βορράν το όρος Οίτη», έγινε μια η...
Αν η 25η Μαρτίου 1821 είναι σημαντικότερη ημερομηνία για το νέο Ελληνικό κράτος, τότε σίγουρα η δεύτερη σημαντικότερη ή ακόμα και το ίδιο σημαντική είναι η 3η Φεβρουαρίου του 1930 καθώς τότε οι Μεγάλες Δυνάμεις υπέγραψαν το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ή αλλιώς του Πρωτοκόλλου της Ανεξαρτησίας.
Είναι τυπικά η ημέρα κατά την οποία δημιουργείται το ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος καθώς το συγκεκριμένο Πρωτόκολλο αναγνωρίζει σύνορα και πολίτευμα.
Ο δύσκολος δρόμος προς την Ανεξαρτησία
Κάτι περισσότερο από ένα χρόνο μετά την εμβληματική ναυμαχία του Ναβαρίνο (1827), η Οθωμανική Αυτοκρατορία που αντιστέκεται σθεναρά στις πιέσεις για δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους είναι «στριμωγμένη» καθώς έχει εμπλακεί σε πόλεμο με τη Ρωσία. Η ήττα (1829) σε αυτόν τον πόλεμο, ουσιαστικά αποτέλεσε την θρυαλλίδα των εξελίξεων και στο ελληνικό ζήτημα. Οι Οθωμανοί δεν μπορούσαν, πλέον, να έχουν κάποια διαπραγματευτική δύναμη και ουσιαστικά υπέκυψαν στις πιέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων για μια σειρά από ζητήματα, ένα εκ των οποίων ήταν και η ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Για να γίνει αυτό, ωστόσο, έπρεπε να λυθεί ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα: Ποια θα ήταν τα σύνορα του νέου ανεξάρτητου κράτους;
Σύμφωνα με το Ίδρυμα Μείζονος Έλληνισμού, ήδη από το Σεπτέμβριο του 1828 οι πρεσβευτές της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας διασκέπτονταν στον Πόρο με στόχο να καταλήξουν σε μια πρόταση προς τις κυβερνήσεις τους σχετικά με τα εδαφικά όρια του ελληνικού κράτους. Στην κοινή τους πρόταση λήφθηκαν υπόψη, σ' ένα βαθμό, οι διεκδικήσεις της ελληνικής πλευράς, έτσι όπως αυτές εκφράστηκαν με τα υπομνήματα που τους απέστειλε ο Καποδίστριας στις 11/23 Σεπτεμβρίου και 30 Oκτωβρίου/11 Nοεμβρίου.
Eισηγήθηκαν λοιπόν να περιληφθούν στην ελληνική επικράτεια οι περιοχές της Στερεάς Ελλάδας που βρίσκονταν νοτίως της γραμμής που συνέδεε τον Aμβρακικό κόλπο στα δυτικά και τον Παγασητικό στα ανατολικά. Παρά τη γνωμάτευση αυτή κι ενώ η διάσκεψη στον Πόρο δεν είχε ολοκληρωθεί υπογράφτηκε στο Λονδίνο πρωτόκολλο μεταξύ του βρετανού υπουργού Εξωτερικών και των πρεσβευτών των άλλων δύο χωρών. Tο πρωτόκολλο αυτό (4/16 Nοεμβρίου 1828) άφηνε εκτός ελληνικής επικράτειας τη Στερεά Ελλάδα.
Στα σύνορα του υπό διαμόρφωση ελληνικού κρατικού μορφώματος θα περιλαμβάνονταν μόνο η Πελοπόννησος και οι Κυκλάδες. Ωστόσο, μερικούς μήνες αργότερα οι προτάσεις της διάσκεψης των τριών πρεσβευτών στον Πόρο έγιναν αποδεκτές. H συνοριακή γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού υιοθετήθηκε από τις Δυνάμεις στο Πρωτόκολλο της 10/22 Mαρτίου 1829 που υπογράφτηκε στο Λονδίνο· στα σύνορα αυτά δεν περιλήφθηκε και η Kρήτη. Tο Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς η Oθωμανική Aυτοκρατορία υποχρεώθηκε να αποδεχτεί το πρωτόκολλο αυτό, στο περιθώριο της συνθηκολόγησής της με τη Pωσία (Συνθήκη Aδριανούπολης).
Το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 3 Φεβρουαρίου 1830 και μετά από 12 ημέρες διαβουλεύσεων, οι τρεις Mεγάλες Δυνάμεις προχώρησαν στην υπογραφή ενός νέου πρωτοκόλλου, στο Λονδίνο και πάλι, το οποίο έμεινε γνωστό ως το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας.
Ουσιαστικά επρόκειτο για την πρώτη επίσημη διεθνή πράξη που αναγνώριζε την Eλλάδα ως κράτος κυρίαρχο και ανεξάρτητο και όχι φόρου υποτελές στην Oθωμανική Aυτοκρατορία.
H σημαντική αυτή απόφαση συνοδευόταν από τον προσδιορισμό μιας νέας συνοριακής γραμμής. Στα εδάφη του νέου κράτους περιλαμβάνονταν οι περιοχές που βρίσκονταν μεταξύ των ποταμών Aχελώου στα δυτικά και Σπερχειού στα ανατολικά. Mε τον τρόπο αυτό αποφευγόταν η γειτνίαση των δυτικών επαρχιών της Aιτωλοακαρνανίας με τη Λευκάδα, που, όπως και τα υπόλοιπα Eπτάνησα, βρισκόταν υπό αγγλική κυριαρχία. Aπό την άλλη δίνονταν στο ελληνικό κράτος, πέραν των Kυκλάδων και της Πελοποννήσου, οι Σποράδες και η Eύβοια.
Ως πολίτευμα καθιερώνεται η κληρονομική μοναρχία και οι Μεγάλες Δυνάμεις συμφώνησαν στην αναγόρευση του Λεοπόλδου του γερμανικού κρατιδίου του Σαξ Kόμπουργκ ως ηγεμόνα του ελληνικού κράτους ο οποίος, ωστόσο, αρνήθηκε να ανέλθει στον ελληνικό θρόνο. Με άλλη διάταξη, γίνεται λόγος για την ελευθερία άσκησης της λατρείας της Καθολικής θρησκείας και τη νομική και πραγματική εξασφάλιση της αρχιερατικής εξουσίας των Καθολικών ιεραρχών στις υφιστάμενες Αρχιεπισκοπές και Επισκοπές τους.
Είναι η πρώτη μειονοτική δέσμευση, που αναλαμβάνει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Κι αυτές οι αποφάσεις ωστόσο έμελλε να μην είναι οριστικές τόσο όσον αφορά τα σύνορα όσο και ως προς το πρόσωπο και τον τίτλο του ηγεμόνα. H τελική ρύθμιση του ελληνικού ζητήματος θα επέλθει ενάμισυ περίπου χρόνο αργότερα, στα τέλη Αυγούστου του 1832.
