Φιλοσοφία και καθημερινότητα

Η λέξη «φιλοσοφία» απαντά στη γραπτή ελληνική παράδοση κατά τον 5ο αιώνα πΧ. Παράγεται από το ρήμα «φιλοσοφώ» και σημαίνει «αγάπη για τη...

Η λέξη «φιλοσοφία» απαντά στη γραπτή ελληνική παράδοση κατά τον 5ο αιώνα πΧ. Παράγεται από το ρήμα «φιλοσοφώ» και σημαίνει «αγάπη για τη σοφία» (φίλος + σοφία). Η λέξη «σοφία» απαντά για πρώτη φορά στον Όμηρο και τον Ησίοδο και σημαίνει ικανότητα στο οποιοδήποτε επάγγελμα ή σε οποιαδήποτε τέχνη. Γενικότερα, σοφία σήμαινε ενδιαφέρον για τη γνώση αλλά και φρόνηση, ορθή κρίση για διάφορα πράγματα στη ζωή ή ακόμη ικανότητα για να λαμβάνει κάποιος πρακτικές αποφάσεις.

O Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που ονόμασε τον εαυτό του φιλόσοφο, με την έννοια του ανθρώπου που αγαπά τη γνώση.

Η φιλοσοφία γεννιέται στην Ιωνία κατά τον 6ο αιώνα πX, όταν ένας νέος ορθολογικός τρόπος εξήγησης του κόσμου χρησιμοποιείται από μια ομάδα στοχαστών, τους Προσωκρατικούς. Ο Αριστοτέλης θα αποδώσει τον τίτλο του φιλοσόφου στους προσωκρατικούς φιλοσόφους Θαλή, Αναξίμανδρο και Αναξιμένη και θα συνδέσει τη φιλοσοφία με τον ορθολογικό τρόπο εξήγησης της πραγματικότητας.

Η φιλοσοφία κατά τον Πλάτωνα και τον Aριστοτέλη είναι στάση απορίας και θαυμασμού απέναντι στον κόσμο και στα φαινόμενά του. Ο φιλόσοφος είναι ο άνθρωπος που αναζητεί την ουσία των πραγμάτων αλλά και αυτός που θεμελιώνει μια τέχνη του βίου, δηλαδή έναν τρόπο ζωής. Κατά την αρχαιότητα έχουν δοθεί αρκετοί ορισμοί της φιλοσοφίας που περιγράφουν την ουσία της, δηλαδή τι είναι η φιλοσοφία. Έτσι, η φιλοσοφία έχει οριστεί ως γνώση των όντων, έρευνα των αρχών και των πρώτων αιτίων των φαινομένων, μελέτη θανάτου, γνώση των θείων και ανθρώπινων πραγμάτων.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να δοθεί ένας σαφής και ικανοποιητικός ορισμός της φιλοσοφίας, πράγμα που φανερώνει ότι είναι δύσκολο να οριστεί. Στην καθημερινή γλώσσα φιλοσοφία σημαίνει την προσωπική στάση των ανθρώπων απέναντι στα καθημερινά προβλήματα αλλά και στις δυσκολίες της ζωής.

Η φιλοσοφία ασχολείται επίσης με διάφορα ερωτήματα της καθημερινότητας, όπως «Τι μπορώ να ξέρω στη ζωή μου;», «Τι μπορώ να ελπίζω;», «Τι οφείλω να κάνω σύμφωνα με τη φιλοσοφία;». Η φιλοσοφία, όπως γνωρίζουμε από τα κείμενα των φιλοσόφων, στηρίζεται στον διάλογο, στην κριτική σκέψη και στην πνευματική ελευθερία.

Είναι ένας αδιάκοπος προβληματισμός και διδάσκει στον άνθρωπο να θέτει ερωτήματα, να αγαπάει και να ψάχνει την αλήθεια, να προσπαθεί να διαπλάσει με τη μέθοδο της τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του. O προβληματισμός αυτός διαμορφώνεται από τους φιλοσόφους, των οποίων οι διαφορετικές αντιλήψεις και θεωρίες εντάσσονται στην ιστορία της φιλοσοφίας που είναι ιστορία των ιδεών, ιστορία των φιλοσοφικών λόγων και συστημάτων.