Η Μεταπολίτευση, παρά τα… ελαττώματά της, χαρακτηρίζεται από τον θεσμικό εκδημοκρατισμό και την αποκατάσταση των ελευθεριών, ενώ παραμέν...
Στις 24 Ιουλίου 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι για
να αναλάβει τη διακυβέρνηση της Ελλάδας, σε μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές της
σύγχρονης Ιστορίας. Η χούντα των συνταγματαρχών είχε
μόλις καταρρεύσει, μετά την
τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και η χώρα βρισκόταν σε
πολιτικό, θεσμικό και ηθικό
κενό. Ξεκινά τότε η Μεταπολίτευση, η μακροβιότερη περίοδος δημοκρατικής ομαλότητας στην ελληνική ιστορία.
Ο Καραμανλής συγκροτεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας και σε λίγους μήνες προκηρύσσει
ελεύθερες εκλογές και δημοψήφισμα για τη
μορφή του πολιτεύματος. Στις 8 Δεκεμβρίου
1974 ο λαός απορρίπτει με 69,2% τη Βασιλευόμενη Δημοκρατία και επιλέγει το πολίτευμα της
Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Το Σύνταγμα του 1975, που τίθεται σε ισχύ
στις 11 Ιουνίου εκείνου του έτους, θεμελιώνει το
νέο θεσμικό πλαίσιο της χώρας.
Οι πρώτες δεκαετίες: Πόλωση,
μεταρρυθμίσεις, σταθερότητα
Στη δεκαετία του ’80 η εδραίωση της δημοκρατίας συμβαδίζει με μια έντονη πολιτική πόλωση μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ. Ο
Ανδρέας Παπανδρέου φέρνει κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, ενισχύει το κράτος πρόνοιας και
αλλάζει την πολιτική γλώσσα της εποχής. Η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ από το 1981 αρχίζει να αποδίδει καρπούς μέσα από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα και την αναπτυξιακή στροφή της περιφέρειας.
Ακολουθεί η περίοδος των κυβερνήσεων
Μητσοτάκη και Σημίτη, με έμφαση στις ιδιωτικοποιήσεις, στον εξορθολογισμό της δημόσιας
διοίκησης και, κυρίως, στην ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και στην υιοθέτηση του ευρώ το
2001. Η ελληνική οικονομία εντάσσεται στον
σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, ενώ οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 αποτελούν το επιστέγασμα
αυτής της πορείας.
Η περίοδος των κρίσεων
και των μνημονίων
Το 2009 ξεσπά η μεγαλύτερη κρίση της Μεταπολίτευσης. Το έλλειμμα φτάνει το 15,1% του
ΑΕΠ και η χώρα οδηγείται εκτός αγορών. Η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου προσφεύγει
στον μηχανισμό στήριξης υπογράφοντας το
πρώτο μνημόνιο. Η επόμενη εξαετία φέρνει
τρεις κυβερνήσεις συνεργασίας, εκλογές, δημοψηφίσματα, εσωτερικές ανακατατάξεις και
κοινωνικές εντάσεις.
Η πρωθυπουργία του Αλέξη Τσίπρα (2015-
2019) κυριαρχείται από τη διαπραγμάτευση με
τους δανειστές, την επιβολή capital controls αλλά και την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Η
Ελλάδα βγαίνει τελικά από τα προγράμματα στήριξης τον Αύγουστο του 2018, έχοντας περάσει
από μια μακρά και επώδυνη προσαρμογή.
Το 2019 επανέρχεται στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη, σηματοδοτώντας την αρχή ενός νέου κύκλου. Με αιχμή
την ψηφιοποίηση του κράτους, τη φορολογική
σταθερότητα και την προσέλκυση επενδύσεων,
η Ελλάδα επανατοποθετείται στον ευρωπαϊκό
χάρτη ως παράδειγμα μεταρρυθμιστικής σταθερότητας.
Στην πανδημία στηρίζει το ΕΣΥ, προχωρά σε
ταχεία ψηφιοποίηση υπηρεσιών και εφαρμόζει
πολιτικές στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων.
Μετά την εκλογική νίκη του 2023 ο Κυριάκος
Μητσοτάκης εισέρχεται σε δεύτερη κυβερνητική θητεία, θέτοντας στο επίκεντρο τη δικαιοσύνη, το ΕΣΥ και τη στέγη. Το 2025 Πρόεδρος της
Δημοκρατίας αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Τασούλας, σηματοδοτώντας μια επιστροφή στο
πολιτικά έμπειρο Κέντρο του συστήματος.
Οι πρωθυπουργοί
της Μεταπολίτευσης
• Κωνσταντίνος Καραμανλής (1974-1980)
• Γεώργιος Ράλλης (1980-1981)
• Ανδρέας Παπανδρέου (1981-1989, 1993-1996)
• Τζαννής Τζαννετάκης (1989)
• Ξενοφών Ζολώτας (1989-1990)
• Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (1990-1993)
• Κώστας Σημίτης (1996-2004)
• Κώστας Καραμανλής (2004-2009)
• Γιώργος Παπανδρέου (2009-2011)
• Λουκάς Παπαδήμος (2011-2012)
• Αντώνης Σαμαράς (2012-2015)
• Αλέξης Τσίπρας (2015-2019)
• Κυριάκος Μητσοτάκης (2019-σήμερα)
Οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας
• Μιχαήλ Στασινόπουλος (1974-1975)
• Κωνσταντίνος Τσάτσος (1975-1980)
• Κωνσταντίνος Καραμανλής (1980-1985, 1990-
1995)
• Χρήστος Σαρτζετάκης (1985-1990)
• Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος (1995-2005)
• Κάρολος Παπούλιας (2005-2015)
• Προκόπης Παυλόπουλος (2015-2020)
• Κατερίνα Σακελλαροπούλου (2020-2025)
• Κωνσταντίνος Τασούλας (2025-σήμερα)
Πενήντα ένα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση,
η Ελλάδα δεν είναι πια η χώρα της μεταπολεμικής αστάθειας ή της πολιτικής βίας. Είναι ένα
κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της
Ευρωζώνης με θεσμική συνέχεια, δημοκρατική
ωριμότητα και στρατηγικό ρόλο στην Ανατολική
Μεσόγειο.
